Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 180. Sayı (Temmuz 2023)

52 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Temmuz / 2023 İstanbul Toprak Kirliliği Toprak kaynaklı çevre kirliliğinin önlenmesi, insan sağlığına olası zarar- larının önüne geçilmesi, çölleşmenin önlenmesi ve tarım alanlarının sür- dürülebilirliğinin sağlanabilmesi için toprağın rehabilitasyonu ve sürdü- rülebilirliği ile arazi yönetimine ihti- yaç bulunmaktadır İstanbul’da çevre sorunları sıralaması yapıldığında su kirlenmesi 1.sırada yer alırken toprak kirliliği 6.sırada yer almaktadır. İstan- bul’da sanayinin yoğun olduğu Orga- nize Sanayi Bölgeleri dahil birçok tesis ve fabrika toprak kirliliği açısından faaliyet gereği potansiyel şüpheli saha durumundadır. Ayrıca organize sanayi Bölgelerinde işletmelerin iç içe olması kirlenen toprağın komşu işletmelere taşınması olasılığını artırmaktadır. 2020 yılında yapılan denetimlerde şüp- heli Saha denetimi sayısı 129, 2021 yılında ise 113’tür İstanbul’da toprağın kirleten başlıca nedenler; sanayileşmeye ve nüfusun artmasına bağlı olarak çar- pık kentleşmedir. Bununla birlikte sınırlı olan tarım arazilerinin uygunsuz kullanımı, Kanal İstanbul gibi projeler ile verimli arazilerin yok edilmesi de diğer başlıca sebeplerdendir. İstanbul’da toprak kirliliğini önleme amacı ile daha önce kirlenmiş toprak- ların öncelikle tespiti, iyileştirilmesi, tekrar kullanılması ve sürdürülebilir yönetiminin sağlanması gerekmektedir. İstanbul’daki kirli toprakların iyileşti- rilerek tekrar kullanılması ekosistem için önemli olmakla birlikte ekolojik dengeyi korumaktadır. Toprağı başta kirletmemekle birlikte engelleneme- yen nedenlerden oluşabilecek kirlili- ğin iyileştirilmesi ve/veya temizlenmesi için ilk olarak toprağın yerinde arıtımı eğer mümkün değilse yerinden alına- rak arıtımı sağlanarak toprak yapısının korunması gerekmektedir. İstanbul’da kirlenmiş topraklarda yapılacak uygun arıtım ve iyileştirme yöntemleri ile bir- likte temiz bir toprak ekosistemi oluş- turulması sağlanmalıdır. İstanbul Hava Kirliliği İstanbul’un hava kalitesi İstan- bul’daki halk sağlığı konusunu en yakın- dan ilgilendiren konulardan biridir. Hava kirliliği İstanbul çevre sorunları sıralamasında su ve atık kirlenmesin- den sonra 3.sırada yer almaktadır. Pan- demi sürecinde akciğer hastalıklarına doğrudan etkisi olan hava kirliliğinin pandeminin bilançosuna olan olumsuz etkisinin boyutu da bilinememektedir. Dünya Sağlık Örgütü hava kirliliğini en ciddi çevresel sağlık risklerinden biri olarak görmektedir. Hava kirliliğinin inme, kalp hastalıkları, akciğer kan- seri, kronik ve akut solunum rahat- sızları, alerji gibi sorunlara yol açtığı bilinmekle beraber, dolaylı etkilerinin neler olduğu da halen süren araştır- maların konusu olmaktadır. Tüm bu önemine rağmen Dünya Sağlık Örgü- tü’ne göre Dünya nüfusunun %92’si örgütün belirlediği kriterlerin altında hava kalitesine sahip havayı solumak- tadır. PM10 adı verilen parametre havada bulunan, çapı 10 mikromet- reden küçük olan parçacıkları ifade eder. Bu toz tanecikleri sağlığa zararlı maddeleri ve kanserojen maddeleri barındırabilir. Bu nedenle en iri taneli kirleticilerden biri olarak PM10’un öncelikli olarak dikkate alınması hava kalitesinde önemlidir En temel hava kirliliği parametrelerinden biri olan PM10 için 2023 yılı içinde İstanbul’da yapılan ölçümlerde solunamayacak bir hava ile karşı karşıya kaldığımız anlaşıl- maktadır. Bu tablo İstanbul’da günlük yaşamda dahi maske takılarak yaşan- ması gerektiğini ve akciğer hastalıkla- rının temelinde soluduğumuz havanın var olduğunu göstermektedir. PM2,5 son derecede önemli hava kalitesi para- metrelerinden bir diğeridir. PM2,5 çapı PM10’un 4’te biri kadar olan daha ufak parçacıkları ifade eder. Tıpkı PM10 gibi pek çok hastalığa zemin hazırlayan bir kirletici olmasının yanı sıra, kalp-da- mar hastalıkları ile PM2,5 arasında da bir ilişki olduğu bilinmektedir. Buna rağmen Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği’nde PM2,5 için herhangi bir ulusal limit bulunma- maktadır. 2022 yılında İstanbul hava kalitesinin iyileştirilmesi yönünde çalış- maların yapılmadığı anlaşılmaktadır. İstanbul’daki mevcut hava kirliliğini tanımlayacak pek çok parametreye ait veriler bulunmamaktadır. Yorum yapacak yeterli veriye sahip olamasak da, en genel anlamı ile eldeki ölçüm- ler İstanbul’da sağlıklı bir yaşam için RAPOR