_L _______________________________ __, yarıgeçirgen ince zar ~ Saf Su Tuzlu Çözelti -t0smotik Basınç Piston 0smoz 0zmotik Denge Ters 0smoz Şekil 4: Ozmoz olayının (ters ozmoz işleminin) mekanizması Oeniı Suyu Deposu BMlemeSuyuOfposu Şekil 5: Birters ozmoztesisinin şematik diyagramı edilmekte olup, bu tür tesislerin en büyük olanlarında günde 100.000 metreküp tatlı su elde eclilebilmekteclir. Ters-Ozmoz (RO) Isıl işlemlerle karşılaştınlclığıncla, ters ozmoz (RO), deniz suyu arıtma sektöründe nispeten daha yeni bir yöntemdir. Yöntemin ticarileşmesi 1970'lercle başlamıştır. Yöntem hücre cluvarlannclan su ve minerallerin geçişini ifade eden çok önemli doğal ozmoz işlemini esas alır. Hücre duvarları suyu geçirirler ancak mineral maddeleri geçirmezler. Bu yüzden,· hücre duvarları "yan geçirgen" olarak ela acllanclırılırlar (Şekil 4). Örneğin, farklı tuz içeriğine (konsantrasyomına) sahip iki farklı su kütlesi (çözeltisi) yarı geçirgen bir membran ile ayrıldıklarında, iki çözelti farklı (tuz) konsantrasyon seviyelerini dengelemeye çalışırlar, yani daha düşük Besleme su, yüksek konsantrasyona sahip çözeltiye doğru memranclan clifüzyon ile geçer. Böylece, diğer taraftaki basınçta bir artış meydana gelir. Difüzyon, membranın iki tarafındaki basınç farkı belli bir değere ulaşıncaya kadar devam eder. Difüzyonu tümüyle durdurmak için gerekli olan basınç farkı "ozmoz basıncı" olarak acllanclırılır. Bu basınç farkı, konsantrasyon gradyeni ve ilk çözeltilerin sıcaklık(iarına) bağlıdır. Şimdi, yüksek konsantrasyon bölgesindeki basınç arttırılmaya devam edilir ve ilgili ozmoz basıncını aşarsa, yüksek konsantrasyonlu çözelti, uygulanan işletme basıncı ile ozmoz basıncı arasında bir denge sağlamak için konsantrasyonu daha fazla artırmak üzere, bu sefer ters yönele diffüzyona zorlanır. Sonuç olarak, su molekülleri yüksek konsantrasyonlu bölgeden düşük konsantrasyonlu bölgeye membran aracılığıyla clifüzyona başlar. Ters oznıoz olarak adlandırılan bu etki ile deniz suyunu, tuzundan ayırmak mümkündür. Şekil 5'te şematik olarak gösterilen ters ozmoz (RO) sistemleri, tuzdan arındırılacak suyun ozmoz basıncından daha yüksek basınçlarda çalıştırılmalıdır. Tipik bir acı-su tesisinde, söz konusu basınçlar 10 ile 40 bar arasında değişmekte olup, deniz suyu arıtma sistemleri ise 60 ile 95 bar arası basınçlarda çalışmaktadırlar. Yukarıda bahsedilen yüksek basınçları konsantrasyona sahip olan çözeltideki Şekil 6: Ters ozmoz işlemi içinuygun yüksek-basınç pompası, tip HGM-RO. ~ SU VEÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 18
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=