Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 171. Sayı (Ekim 2022)

25 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Ekim / 2022 SU DÜNYASI dezenfektanlar ile yok edilemeyeceğini öğrendik, farklı yöntemler denemeye başladık. Uzun yıllardır soğutma sistemlerinde kireçlenmeye karşı kullanılan ve radyo fre- kansı üreten bir cihazın soğutma kulelerinde yosun üre- mesini engellediğini fark ediyorduk, fakat yosunun neden üremediğini anlayamıyorduk. Bu cihazın ürettiği frekans “canlı” olan yosunu önlediği gibi mikroskobik biyofilmin oluşmasını da önleyebilir, ancak henüz böyle bir araştırma yapma fırsatını bulamadık. Bu yazımızda Biyofilmin yalnızca işletmelerde yarattığı sorunlar üzerinde duracağız. Biyofilm işletmelerin birçoğunda, sulu bölgelerde üre- yen bir “olay”dır. “Olay” diyoruz, çünkü biyofilm mikro- biyolojik canlıların “koloni” şeklinde kendi aralarındaki iletişim sayesinde oluşan bir olaydır. Bu biyolojik “olay” jelimsi bir tabaka gibidir ve uzun süre kendi haline bırakıl- dığında, Resim 2’de görüldüğü gibi, işletmedeki filtreleri, boruları dahi tıkayarak basınç kaybını yükseltir, buna ek olarak, su sisteminde bakteri yükünü arttırır. Biyofilm ile suda bulunan bakteri arasındaki fark: Su içinde “yüzer halde” bulunan bakteriler bireysel canlı- lar olup bazı dezenfektanlar ve biyositler ile giderilebilir. Ancak, sulu ortamdaki bir cidara tutunan mikrobiyolojik canlılar (bakteri, maya, küf gibi) tutundukları yüzeyde, aralarındaki harika iletişim sonucu şekil değiştirip Biyo- film oluşturur; ortak çalışma sonucu bu canlılar yapışkan (kaygan) bir madde üreterek kendilerini çevreden koruyan bir “katman” meydana getirir. Böylece artık bu canlılar bireysel değil, aralarında harika iletişimi olan Biyofilm organizasyonudur ve bakteriden çok farklı davranır: Tüm dezenfeksiyon ve biyosit kimyasallarına karşı kendini korur, koruma katmanı içinde başka bakterilerin yerleşmesine ve üremesine de müsaade eder, fakat biyofilm içine ihtiyacı olan gıdanın girmesini de sağlar. Biyofilm su sistemine ne tür zararlar verir? Jelimsi tabaka ile korunaklı olan biyofilm zaman içinde bu tabakayı kalınlaştırır ve bunun sonucunda işletmeler aşağıdaki sorunlar ile karşılaşır: • Yeterli dezenfekte edilmeyen su depolarında su az hare- ketli olduğundan, depo cidarlarında Biyofilm üreme olasılığı yüksektir. Zaman içinde kalınlığı yükselen biyofilmden parçalar kopar ve böylece biyofilm su sisteminin başka bölgelerine de taşınmış olur. • Borularda: Özellikle su hızının düşük olduğu su boru- larında biyofilm üremeye ve kalınlaşmaya başlar, bunun sonucunda borularda basınç kaybı yükselir ve su debisi azalır. Karbon – çelik gibi bazı metal borularda biyo- film korozyon oluşturur ve borular delinebilir. Ayrıca, biyofilm, noktasal olarak boruda elektro-korozyona da sebep olur ve böylece paslanmaz çelik boru dahi delinir. • Mekanik Filtreler içinde üreme: Resim 1’de filtre- nin durgun bölgesinde biyofilm görünüyor. Su hızının düşük olduğu filtrelerin her yerinde biyofilm üreyebilir ve bunun sonucunda filtrede basınç kaybı yükselir. İyi dezenfekte edilmemiş su sistemlerinde, su içinde fazla Biyofilm ile kaplanmış bir filtre Su borusu içinde oluşmuş biyofilm tabakası