Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 163. Sayı (Şubat 2022)

52 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Şubat / 2022 kazanılabilir nitelikteki malzemele- rin ayrılmasından sonra sahalara atık kabulü yapılmasını tebliğ etmektedir. Ancak, ülke genelinde atıkların tama- mını ayıracak kapasitede ön işlem tesisleri mevcut değildir. Dolayısıyla kapasitenin artırılması gerekmektedir. Ayrı toplama önlemleri de bu yatırım- lardan daha hızlı bir şekilde hayata geçirilmelidir. 3. DÖNGÜSEL EKONOMIYI TEŞVIK ETMEK IÇIN IZLENEBILECEK YOLLAR Döngüsel ekonomi modelinde çevre üzerindeki baskı azaltılmalı, üretimde kaynak verimliliği sağlan- malı ve ikincil hammadde kullanımı artırılmalıdır. Türkiye’de döngüsel ekonomi ile ilgili bir eylem planına veya döngüsel ekonomi esaslarının çerçevesini çizen, bu anlayışı teşvik eden bir mevzuata özellikle kamusal alanda rastlanma- mıştır. Döngüsel ekonomi önündeki engellerin kaldırılması; bu yönde bir mevzuatın hazırlanması ve bilinçlen- dirme çalışmalarıyla desteklenmesi geri döndürülemeyecek çevresel etki- leri engelleyeceği gibi ekonomik fayda da sağlayacaktır. 4. YATAY ATIK ÖNLEMLERI ILE FINANSMAN SAĞLANMASI VE DENETLEME MEKANIZMALARI OLUŞTURULMASI Tüm bu eylemlerin uygulana- bilmesi için atık yönetim modelinin finansmanı, kurulacak kural-ceza-teş- vik mekanizmasının ve alınan mev- zuat önlemlerinin denetlenmesini sağlayacak mekanizmaların sağlıklı çalışması önemlidir. Kurulacak atık toplama sistemleri- nin tasarımında bazı çerçeve kurallar belirlenerek toplama oranının artırıl- ması ve sisteme giren atıkların kalite- sinin iyileştirilmesi sağlanmalıdır. Katı atıkların yönetimi ve atık su bedelleri ayrı ayrı değerlendirilerek; katı atık kısmındaki vergilerin seçi- minde, “attığın kadar öde” sistemleri arasından ülke şartlarına en uygun olanın seçilmesi ve ayrı toplayanların ödüllendirileceği bir model önerile- bilir. Plastik poşetler gibi çeşitli ürün- lerde, yasaklar ve zorunluluklar ile tüketici tüketimi azaltmaya yönlen- dirilebilir. GÜS ve depozito sistem- lerinin işlerliği artırılarak, özellikle mevcut GÜS sistemleri içerisinde üreticinin katılım paylarının ger- çekçi bir şekilde düzenlenebilir. GÜS ve depozito sistemlerine daha fazla malzemenin dahil edilmesiyle hem finansman hem de daha efektif bir kontrol mekanizmasının kurulması sağlanabilir. Bahsedilen sistemlere, önceden belirtildiği üzere tarımsal plastikler, balıkçı ağları ve diğer tüm plastik malzemelerin dahil edileceği bir sistem oluşturmak en sağlıklı çözümü sunacaktır. Ambalaj Beyan Sistemi’nin revize edilerek, ürünlerle ilgili detaylı kompozisyon bilgilerini içermesi; üreticiler, toplayıcılar, ber- taraf firmaları ve ithalatçıları da sis- teme dahil ederek ülke içerisindeki her ambalajın takibini yapacak bir forma sokulması atık takibini kolay- laştıracaktır. Beyan edilen verilerin dış denetime açık olması, bu denetimler üzerinden sicil takibi yapılabilmesi, uygunsuzluk durumunda cezaların caydırıcılığı veya uygun çalışma ölçüt- lerinin belirlendiği bir kademeli ücret tarifesiyle teşvik sağlanması yönetimi iyileştirilebilir. Tüm bu verilerin dönemsel ve şeffaf bir şekilde paylaşılır olması da tüketicinin bilinçlendirilmesi için faydalı olacaktır. Etkili izleme sonra- sında şartlara uyum sağlamayan atık üreticilerine yanlış atık yönetimi kap- samında caydırıcı cezalar uygulan- malıdır. Bahsedilen tüm bu önlemler rapor içerisinde detaylandırılmış ve bir karne hazırlanarak Türkiye’nin Plastik Atık Yönetimi Karnesi oluş- turulmuştur. RAPOR