Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 163. Sayı (Şubat 2022)

25 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Şubat / 2022 SU DÜNYASI Buna ek olarak, arıtılmadan tabiata verilen kirli sular da maalesef yüzey sularının kalitesini “atık su” durumuna sokar. Bu sebeple, yüzey suyu kullanmak isteyen sanayi işletmesi için su hazırlama sistemi tasarlanırken topaklama ve çöktürme gibi ağır gereçler kurulur. İŞLETMEYE GELEN HAM SUYUN KALITESINDEKI DEĞIŞIKLIKLER IŞLETMEDE NE GIBI SORUNLAR YARATIR? Bu sorunun cevabını aşağıdaki paragraflarda açıkladık. Filtreler: Mekanik filtreler ham su kalitesindeki deği- şikliklerden pek etkilenmez. Çünkü filtrelerin çoğu filtreye su giriş basıncı ile su çıkış basıncı arasındaki farka göre (Δp) otomatik olarak kendi kendini yıkar. Filtreye çok kirlilik gelirse filtre otomatik olarak çok sık kendini yıkar. Kum filtreleri bazen günde bir veya iki günde bir gibi, “zamana göre” ters yıkama yapmak için tasarlanır. Böyle durumlarda, özellikle dere ve göl suları filtrasyonunda kum filtresi tasarım sınırları üzerinde tıkanır ve yeterli debide su geçirmeyebilir. Böyle durumlarda kum filtresine el kumandası ile ters yıkama yaptırılır. “Ultra Filtre” olarak adlandırılan 0,02 mikron sevi- yesine suyu süzen filtrelerin tasarımında en kötü kalitede suya göre ters yıkama zamanlamasını ve süresini belirlemek daha doğru olur. Aksi halde ültra filtre çok sık özel bakım gerektirir. Su Yumuşatıcı: Su yumuşatıcı tasarımı su debisine ve ham su sertliğine göre yapılır. Ham su sertliğinde olu- şacak önemli bir sertlik yükselmesi reçinelerin rejeneras- yon zamanından önce doyuma ulaşmasına sebep olur ve bu durumda işletmeye SERT SU gider. Örneğin kumaş boyama makinasına bir anda sert su geldiğinde o kumaşlar planlanan renkte makinadan çıkmaz ve işletme bu olaydan çok zarar eder. Buhar kazanına sert suyun gelmesini işletici o sırada fark edemez, fakat bir süre sonra buhar kazanının içinde kireçlenme olur ve kazanın verimi çok azalır, bu da işletmeyi zarar ettirir. Ters Ozmoz Cihazı: Ters ozmoz cihazının ilk tasarımı ham suyun analizine göre yapılır. Bu tasarımda iletkenlik, pH, sertlik ve suda bulunan birçok mineralin miktarı membran seçiminde, cihazın üretim suyu oranının belirlenmesinde ve antiskalant dozajı miktarında etkendir. Bu sebeple, ham sudaki günlük veya mevsimsel değişiklik- lerin ters ozmoz membranlarını çok kısa zamanda tıkama- ması için, işleticinin çok sık ham suyun analizini yaptırması önerilir. Pratik bir yöntem olarak işleticilere şunu öneririz: Ters ozmoz işletme çizelgesine her gün cihazın çalışma değerleri yazıldığı gibi, çizelgeye dört satır daha ekleyip her gün ham suyun iletkenliğini, sıcaklığını. pH derecesini ve sertliğini de işlemek ve farklılıkları hemen görmek ters ozmoz membranlarının beklenmedik bir anda tıkanmasını önler. Günlük ölçümünü önerdiğimiz dört parametrenin ölçümü işletici tarafından basit cihazlar ile yapılır. Resim 2. 200 m³/saat Kapasiteli Dere Suyu Topaklama ve Çökeltme Sistemi Resim 3. Dış Tabiat Şartlarına Uygun Olarak İmal Edilmiş Su Yumuşatma Cihazı Resim 4. Ters Ozmoz İşletme Çizelgesi