Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 162. Sayı (Ocak 2022)

52 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Ocak / 2022 Çizelge 6: NAO ve AO indekslerinin akım değerleri üzerindeki yüzdelik etkisi Mevsim Ötelemeli Korelasyon Bu bölümde atmosferik indekslerin bir mevsim son- raki etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla lag 1 korelasyon analizleri hesaplanmıştır. Mevsimsel NAO ve AO indeks değerlerinin takip eden mevsimin akım değerleri ile kore- lasyonları hesaplanmış olup Çizelge 7 ve 8 ’de gösteril- miştir. Çizelgelerde Mevsim 1, kış indekslerinin ilkbahar akımlarına etkisini; Mevsim 2, ilkbahar indekslerinin yaz akımlarına etkisini; Mevsim 3, yaz indekslerinin sonbahar akımlarına etkisini; Mevsim 4 ise sonbahar indekslerinin kış akımlarına etkisini ifade etmektedir. Sonuçlar atmos- ferik indekslerin 1 mevsim öteleme etkisinin çok belirgin olmadığını göstermektedir. Sadece Yeşilırmak havzası için 1 mevsim ötelemede önemli korelasyon Ahullu istasyonu için bulunmuştur. NAO’nun mevsimsel öteleme etkisinin ilkbahar-yaz için Yeşilırmak havzasında daha belirgin olduğu söylenebilir. 4. SONUÇLAR Bu çalışmada Kızılırmak ve Yeşilırmak Havzaları’nda ölçülen akım değerleri üzerinde NAO ve AO indekslerinin etkileri incelenmiştir. Akım ve indeks değerleri arasında yıl- lık ve mevsimlik korelasyon değerleri bulunmuştur. Ayrıca negatif ve pozitif indeks değerlerinin etkilediği ortalama akım değerleri birbirinden çıkarılıp ortalama akım değe- rine bölünerek indeks değerlerinin akım üzerindeki etkileri yüzde olarak bulunmuştur [Sezen, C., 2018]. Böylece korelasyon değerleri ve negatif/pozitif faz değerleri birlikte değerlendirilerek yorumlanmıştır. Veri grubu seçilirken eksiksiz akım ölçümü yapılan istasyonlarda DSİ Genel Müdürlüğü’nce erişime açılan verilerden uygun olan veri aralığı seçilmiştir. Bu nedenle uygun veriler 2015 yılına kadar elimizde bulunmaktadır. Gelecek çalışmalarda daha güncel verilerle ve ilave olarak başka yöntemler kullanı- larak atmosferik indislerle arasındaki ilişkiye bakılabilir. NAO ile akım verilerinin ilişkisine bakıldığında yıllık ola- rak ve kış mevsiminde Kızılırmak Havzası’nda önemli negatif korelasyonlar bulunmuştur. Yeşilırmak Havzası içinse anlamlı korelasyonlar bulunamamıştır. NAO(-) ve NAO(+) etkisi altında oluşan en önemli akım farkları özellikle kış ve sonbahar mevsimlerinde araştırılmıştır. Kış mevsiminde iki havzanın büyük bölümünde NAO(-) etkisi altında oluşan akımların, NAO(+) etkisi altında oluşan akımlardan fazla olduğu görülmüştür. Ancak sonbahar mevsiminde D14A014 istasyonunda olduğu gibi buna ters Şekil 2. Kış (sol) ve sonbahar (sağ) mevsiminde NAO(-) ve NAO(+) indeksinin akımlar üzerindeki etkisi Şekil 3. Kış (sol) ve sonbahar (sağ) mevsiminde AO(-) ve AO(+) indeksinin akımlar üzerindeki etkisi Çizelge 7: NAO ile ortalama akım verileri arasında lag1 ötelemeli korelasyon katsayıları Çizelge 8: AO ile ortalama akım verileri arasında lag1 ötelemeli korelasyon katsayıları MAKALE