Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 124. Sayı (Kasım 2018)

50 suvecevre.com SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 11 / 2018 VEDAT UYAK Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Pamukkale Üniversitesi Prof. Dr. Dincer Topacık Ulusal Membran Teknolojileri Uyg-Ar Merkezi, İTÜ SERKAN GÜÇ İnşaat Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, İTÜ Prof. Dr. Dincer Topacık Ulusal Membran Teknolojileri Uyg-Ar Merkezi, İTÜ İSMAİL KOYUNCU İnşaat Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, İTÜ Prof. Dr. Dincer Topacık Ulusal Membran Teknolojileri Uyg-Ar Merkezi, İTÜ MEMBRANLAR VE SINIFLANDIRILMASI (*) (*) MEM-TEK tarafından TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığının desteğiyle hazırlanan “Su/Atıksu Arıtımı ve Geri Kazanılmasında Membran Teknolojileri ve Uygulamaları” kitabından derlenmiştir. MAKALE 1. GIRIŞ M embran teknolojisi geliştikçe ve memb- ran prosesi uygula- maları yaygınlaştıkça bu alanda yapılan Araştırma-Geliş- tirme çalışmaları ve üretim faaliyetleri de artmış, dolayısıyla membranların sistematik olarak sınıflandırılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Membranlar gözenek çapları, şekilleri, morfoloji- leri, hammaddeleri ve ayırma proses- leri olmak üzere çeşitli kriterlere göre sınıflandırılmaktadırlar. Bu bölümde bu sınıflandırmalara ilişkin detaylı bilgiler verilmektedir. 2. MEMBRANLARIN GÖZENEK ÇAPLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI Membranlar gözenek çaplarına göre mikrofiltrasyon (MF), ultrafilt- rasyon (UF), nanofiltrasyon (NF) ve ters osmoz (TO) olmak üzere 4 ana sınıfa ayrılmaktadır. Gözenek çapla- rına göre ayırma özellikleri de değiş- mektedir. Bu özelliklere bağlı olarak yapılmış membran sınıflandırması, Şekil 1’de verilmiştir. MF membranlarının gözenek çap- ları 0,05 ile 2,0 m m arasında değişmek- tedir. Bu aralıkta gözenek çaplarına sahip MF membranları askıda katı madde, bulanıklık, bakteri, partikül ve benzeri maddelerin gideriminde oldukça etkilidir. MF membranlarının kullanımı ile ilgili detaylı bilgi sonraki bölümlerde verilmiştir. UF membranlarının gözenek çap- ları “gözenek çapı” kavramı yerine, genelde moleküler ağırlık engelleme sınırı (MWCO-molecular weight cut off) ifadesi kullanılmaktadır. MWCO performans bağlantılı bir para- metre olup minimum giderme ora- nının %90 olduğu moleküler ağırlık değerini ifade etmektedir. Örneğin MWCO değeri 10 KDa olan bir UF membranı, molekül ağırlığı 10 KDa ve üzerinde olan maddeleri %90 ora- nında tutabilmektedir. MWCO değeri düştükçe membranın gözenek çapı da düşmektedir. Yani daha düşük göze- Şekil 1 Membranların gözenek çaplarına göre sınıflandırılmaları ve ayırma özellikleri