Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 118. Sayı

REHBER 50 Su ve Çevre Teknolojileri / Mayıs 2018 AtıksuArıtma Tesislerinin Tasarımı - 17 (*) (*) 2012 yılında T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından, İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü’nün katkılarıyla hazırlanan Atıksu Arıtma Tesisleri Tasarım Rehberi’nden derlenmiştir. 3.9. LAGÜNLER 3.9.1. Yapısal Tasarımları Lagünlerin Yapısal tasarımında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir: • Lagünlerde hava payı minimum 0,9 m, küçük sistemlerde ise 0,6 m olmalıdır. • Giriş borusu lagün taban kaplamasının hemen üzerinde yer alacak şekilde konumlandırılmalıdır. Ancak borunun lagüne girdiği yerde boru ile lagün tabanı arasında kalan kısmın sızdırmazlığına dikkat edilmelidir (Health Research, 2004). • Çıkış borusu lagün tabanının 0,3 m üzerine yerleştirilmelidir. Lagünde atıksu seviyesinin çok yükselmesi halinde fazla atıksuyun deşarj edilebilmesi için lagün yüzeyine yakın tahliye kanalları teşkil edilmesi gerekir. Bu genellikle lagün üst seviyesinin 0,6 m altından yapılmaktadır (MOE, 2008). • Lagün içerisinde atıksu seviyesini düzenlemek için vanalar, seviye tüpleri ve kapaklar yer almalıdır. 3.9.1.1. Çökeltim Lagünleri • Çökeltim lagünlerinde en basit inşaat yöntemi seçilmelidir. • Yan duvarların stabilitesi önemli olup tercihen betonarme yapılması tavsiye edilir. Tabanda biriken çamurun toplanıp dışarı pompalanabilmesi için lagün tabanının eğimli olması gerekir. • Lagünün inşaa edileceği yerin durumuna göre, kil veya sentetik membran ile geçirimsizlik sağlanmalıdır. • Atıksu borusunun lagün girişinde dağıtım yapısı yer almalı- dır (örn: perde duvar ile akımı tabana yönlendirici, dağıtıcı plaka, dağıtıcı kutusu v.b.). • Lagün çıkış yapısında yüzebilen maddelerin kaçmaması için dalgıç perde konmalıdır. Bu perde en yüksek su seviyesinin en az 0,2 m üstüne ve en düşük su seviyesinin 0,3 m altına ulaşmalıdır. • Lagün tabanında biriken çamurun temizlenebilmesi için atıksu çevirme (by-pass) hattı olmalıdır. • Çamur temizleme ekipmanının lagüne kenar duvardan ine- bilmesi için eğimi en fazla 1: 5 (yatay) olan sabit bir rampanın teşkili gerekir. • Lagün öncesi ızgara ve kum tutuculara genelde gerek duyul- mamaktadır. • Atıksuda yüksek miktarda yüzebilen ve kaba maddelerin olması halinde, sistem içerisindeki ekipmanların korunması için girişe kaba ızgara yapılabilir. 3.9.1.2. Stabilizasyon Lagünleri Stabilizasyon lagünü giriş ve çıkış yapıları çökeltim lagününe benzer şekilde yapılmalıdır. 3.9.1.3. Havalandırmalı Lagünler • Çökeltim ve stabilizasyon lagünlerin verilen yapısal tasarım ve işletme detayları havalandırmalı lagünler için de geçerli- dir. • Havalandırıcıların çalışması ile su hareketi artacak ve kenar duvarları etkileyecektir (Şekil Ek-3.9-1). Bu nedenle yan duvarların eğimi maksimum 1:1,5 (yatay) tavsiye edilir. Bu duvarların donatı veya taş duvar (perde) ile güçlendirilmesi tavsiye edilir. • Havalandırmalı lagünlerde mekanik ekipmanların düzenli kontrolü, işletimi ve bakımının yapılması yanında sürekli olarak giriş ve çıkış yapılarının temizlenmesi, yüzebilen maddelerin toplanması ve yan duvarların tamiri gerekir. 3.9.1.4. Olgunlaştırma Havuzları • Havuz kenarlarına akçaağaç veya salkım söğüt gibi gölge yapacak yüksek ağaçlar özellikle alg büyümesini önlemek için tavsiye edilmektedir. • Havuz çıkışı en son deşarj yeri olduğu için numune alma ekipmanı ve debi metrenin yerleştirilmesine uygun olmalıdır. • Bu havuzun bakım ihtiyacı oldukça azdır.