Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 99. Sayı (Ekim 2016)

56 Su ve Çevre Teknolojileri / Ekim 2016 www.suvecevre.com İlk çökeltim havuzları çıkışında ölçülmüş BOİ5 (veya KOİ) değerleri ile çalışılması gerektiğinde, mevcut tesis içi geri dönüş akımlarının etkisi düşüldükten sonraki kurak dönem BOİ5 (veya KOİ) konsantrasyonları serisi- nin %85’lik değeri de ikinci kademe (biyolojik) arıtma birimlerinin tasarım kapasitesi hesabı için kullanılabilir. %85’lik değer, kurak dönemi temsilen derlenmiş asgari 30 BOİ5 (veya KOİ) ölçümünü içeren 24 saatlik kompozit numunelerden elde edilmiş veri seri- sinden hesaplanmalıdır. İkinci kademe (biyolojik) arıtma birimi kapasitesinin ayrıca hesaplan- mak istenmesi durumunda, aktif çamur sistemi için 2 veya 3 haftalık ortalama BOİ5 (veya KOİ), damlatmalı filtreler için ise 2 saatlik ortalama BOİ5 (veya KOİ) değerleri esas alınmalıdır. Bileşik Sistem Taşkın Kontrol Yapılarının Tasarımı için Bileşik sistem taşkın kontrol yapı- larının tasarım kapasitesi, arıtma tesisi girişindeki kurak dönem KOİ konsant- rasyon değeri (C KOİ ln,aM ) ile ifade edilir. Tasarım kapasitesi hesabı için, orta- lamaları, 600 mg/L’nin altında kalan kurak dönem KOİ konsantrasyon değeri ölçümlerini içeren numunelerden elde edilmiş veri serisi kullanılmalıdır. Atıksu Arıtma Tesislerinin Tasarımı için Azot ve fosfor gideriminin yapıldığı aktif çamur sistemlerinin boyutlandı- rılmasında; • Atıksuyun yıllık sıcaklık değişimleri ve biyolojik reaktör çıkışındaki en yüksek ve en düşük sıcaklıklar (iki yıl boyunca gözlenen ve ~2 hafta süren) • En fazla 2 ya da 4 haftalık eş zamanlı ortalama günlük KOI yükü (kg/gün) ve SKOI/CKOI oranı öne çıkmaktadır. İki ya da 4 haftalık ortalama günlük KOİ yükü değerleri, genel veri serisi ile orantılı olmadığı takdirde, söz konusu bu değerlerin % 85’lik seri dışında kal- dığı söylenebilir ve hesaplamalara dahil edilmez. Bu sebeple, oluşturulacak veri serisi, üç yıllık bir süre üzerine eşit aralıklarla dağıtılmış en az 40 günlük yükleri içer- melidir. İlgili yük hesapları, küçük atıksu arıtma tesisleri için ampirik formüller kullanılarak yapılmaktadır. Kirletici yüklerin mevsimsel deği- şiminin tespiti ve % 85’lik değerlerin oluşturulabilmesi için, en az 2 x 40 gün- lük yük verisi gerekir. Maksimum veya minimum aylık ortalama yük değerinin, yıllık ortalama değerden ± % 20 deği- şim göstermesi durumunda mevsimsel yük değişiminden bahsedilebilir. Atıksu arıtma tesisleri tasarımında, gerekli oksijen miktarı hesabı için öngörülen pik faktör, günlük mak- simum 2 saatlik TKN yükünün (B2h, TKN, max, InB, kg/sa) günlük ortalama TKN yüküne (Bh, TKN, dM, InB, kg/sa) oranıdır. Tasarıma esas oluşturan çamur hacim indeksi değeri, üç yıllık bir süre içerisinde alınan 2 haftalık veri serisi üzerinden ya da son iki yıla ait %85’lik değer esas alınarak hesaplanmalıdır. Damlatmalı filtreler ve döner biyo- disklerin boyutlandırılması için aşağı- daki yük bilgilerine ihtiyaç duyulmak- tadır; • BOİ 5 , (B d,BOİ,InB, kg/gün) • Azot (B d,TKN,InB , kg/gün) Bu değerlerden kullanılabilir olanlar zamanın %85’inde görülebilir olanla- rıdır (%85’lik değeri aşmayan). İlgili veri serilerinin oluşturulabilmesi için, 1 ile 3 yıllık sürede görülen en az 40 değere ihtiyaç duyulmaktadır. Tasarıma esas serilerde yer alacak BOİ5 ve azot yüklerinin eş-zamanlı olması önem arz etmektedir. Biyofiltrasyon (damlatmalı filtre vb.) gibi bazı belli başlı biyolojik prosesler kısa süreli bekletme süreleri esas alı- narak tasarlanır. Günlük maksimum 2 saatlik KOİ (B 2h,KOİ,max,InB, kg/sa) ve TKN B 2h,TKN,max,InB, kg/sa) yükleri bu değerlere verilebilecek olan örneklerdendir. Çamur arıtma birimlerinin boyut- landırılması için günlük çamur hacmi, Q SI,d (m 3 /gün), katı madde konsant- rasyonu, DRSl (kg/m 3 ) ve organik katı madde yüzdesi, oDRSl (%) verilerine ihtiyaç duyulmaktadır. Çamur yükü ortalamasının ise birkaç haftalık kuru ve ıslak hava değerleri üzerinden hesap- lanması önerilmektedir. Atıksu arıtma tesisleri bünyesinde, bertaraf edilmesi gereken atık grupları; • Kaba/ince ızgarada tutulan maddeler • Kum tutucu konteynerlerinde biriktirilen maddeler olarak öne çıkmaktadır. Bu madde miktarlarının, tasarıma esas ortalama değerleri de çamur yükünde olduğu gibi, birkaç haftalık verilere dayandı- REHBER