Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 98. Sayı (Eylül 2016)

38 Su ve Çevre Teknolojileri / Eylül 2016 www.suvecevre.com ARAŞTIRMA ARAŞ. GÖR. GÜLŞAH TULGER - DOÇ. DR. ORHAN GÜNDÜZ Dokuz Eylül Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü 1. GİRİŞ K r t k altyapı tes sler , toplum- sal yaşam ve ekonom n n sür- dürüleb l rl ğ açısından önem taşıyan tüm alt ve üst yapı unsurlarını çermekted r. Enerj üret m ve dağıtım tes sler , petrol raf ner ler , petrol ve doğalgaz boru hatları ve dağıtım s s- temler , telekomün kasyon ağları, su tem n ve atıksu bertaraf şebekeler ve arıtma tes sler , ulaşım, bankacılık ve güvenl k s stemler g b h zmetler, kr t k altyapı olarak tanımlanmaktadır. Bunlara karşı oluşacak r skler n doğru tanımlanması ve bertarafı ç n gerekl tedb rler n alınması, modern kent yaşantısının sorunsuz şley ş açısından büyük önem taşımaktadır. Günümüzde ve gelecekte kl m değ ş kl ğ ne bağlı oluşacak r skler, bu altyapı tes sler üze- r ndek en öneml tehd tler arasındadır. Artan sera gazı salımlarına bağlı olarak ortaya çıkan kl m değ ş kl ğ kavramı, günümüzde ve gelecekte nsanoğlunun baş etmes gereken en öneml çevresel sorunlardan b r d r. Son yıllarda yapılan ölçümler, atmos- ferdek sera gazı sev yeler n n kr t k eş ğ geçt ğ n ve önümüzdek yıllarda bu salımların sıfırlanması durumunda dah toplum ve ekos stemler üzer ndek olumsuz etk ler n n devam edeceğ n göstermekted r. Bu nedenle, kl m değ - ş kl ğ n n kontrolü amacıyla sera gazı salımlarının azaltılması çalışmalarına ek olarak, bu değ ş kl klere uyum adına da çalışmalar yapılması gerekmekted r. İkl m değ ş kl ğ n n en öneml sonuçla- rından olan den z sev yes ndek yük- selme ve etk s -sıklığı artan ekstrem meteoroloj k olaylar, kıyı alanları ç n öneml b r su altında kalma r sk oluş- turmaktadır. Bu nedenle özell kle den z kıyısında yer alan ve nüfus yoğunluğu fazla olan bölgelerde gelecekte su altında kalma olasılığı bulunan alanların tesp t ed lmes gerekmekted r. Kıyı alanlarının topograf k özell kler su sev yes yükselmes ne bağlı olarak su altında kalacak olan alanın büyük- lüğünü doğrudan etk lemekted r. Bu alan çer s nde kalan kentsel altyapının ve h zmet let m hatlarının tamamen ya da kısmen su altında kalması öneml ekonom k kayıplara ve yönet msel sorunlara neden olmaktadır. Özell kle İzm r g b gen ş b r alanı kaplayan kıyı kentler nde gerçekleşen su sev yes yükselmes n n kr t k su ve atıksu alt- yapılarını c dd olarak etk leyeb leceğ öngörülmekted r. Buna bağlı olarak oluşab lecek r skler n önceden tahm n ed lerek gerekl tedb rler n alınması, yönet msel anlamda büyük önem taşı- maktadır. İkl m değ ş kl ğ n n dünya genel nde den z sev yeler n n artmasına neden olduğu ve buna ek olarak mevs msel anomal ler de tet kleyerek ekstrem olayların sıklık ve ş ddet n artırdığı b l nmekted r. Özell kle fırtına ve buna bağlı ortaya çıkan den z sev yes kabar- ması olayı, kıyı alanlarında öneml m k- tarda alanın su altında kalmasına neden olmaktadır. Yükselm ş den z sev yes üzer ne gerçekleşecek b r fırtına kabar- ması sonucu den z suyunun oldukça ç kes mlere kadar lerlemes mümkün görünmekted r (F tzGerald vd., 2008). Bu nedenle, kıyı kentler n n topoğraf- yanın yavaş yükseld ğ kes mler nde yer alan kr t k altyapı tes sler ç n c dd b r r sk ortaya çıkmaktadır. İzm r (*) Bu çalışma 8-10 Ekim 2015 tarihleri arasında İzmir’de düzenlenen 3. Uluslararası Su Kongresi’nde sunulmuştur. İkl mDeğ ş kl ğ n n Kr t k Kentsel Altyapı Tes sler Üzer ndek Etk s : Örnek Saha Ç ğl Atıksu Arıtma Tes s (*)