Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 98. Sayı (Eylül 2016)

Su ve Çevre Teknolojileri / Eylül 2016 29 www.suvecevre.com sonucunda membran akısı düşmekte ya da şletme basıncı artmaktadır. Bu nedenle, membran temzleme sıklığı öneml hale gelmektedr. Membranın temzleme sıklığı da kullanılan temz- leme kmyasalları ve enerj açısından şletme malyetn etkleyen faktörler- den brdr. Bu bakımdan, membran tıkanmasını engellemek çn kullanıla- cak yöntem, tasarımda belrleyc br faktördür (4). MBR’lerde tıkanmanın en öneml sorun olduğunu dkkate alarak, br seyahatte beraber olduğum Türkye Su Ensttüsü (SUEN) Başkanı ve Mar- mara Ünverstes Çevre Mühendslğ Bölümü öğretm üyes Prof. Dr. Ahmet Mete Saatç le görüştüm. Tıkanma ve kontrolü konusu le lgl görüşlern bana bldrd (6). Benm br öncek yorum yazımda belrttğm, “Son yıllarda atıksu deşarj standartlarının sıkılaşması, su ger kazanımı ve yenden kullanımına olan lgnn artması, membran malyetler- nn düşmes ve üretm teknolojlernn gelşmes nedenyle membran tekno- lojlernn atıksu arıtımında kullanımı yoğun br araştırma ve uygulama alanı bulmuştur” fadesn aynen benmsed. Ve tıkanma le görüşlern fazla detaya nmeden aşağıdak şeklde ortaya koydu: MBR’lerde tıkanma sebepler 1- Membran yüzeynde uzaklaştırılmak stenen maddelern konsantrasyonu artar. Artan bu maddeler, membran gözeneklernn dolmasına ve memb- ranın tıkanmasına sebep olur. 2- Membran yüzeylernn organk ve/ veya norgank maddelerle kaplan- ması nedenyle kek oluşur ve bu kek oluşumu da tıkanmaya sebep olablr. 3- Membran yüzeynn polmerk mak- romoleküllerle kaplanması memb- ran yüzeynde jel oluşumuna sebep olur ve bu jel oluşumu da tıkanmaya sebep olur. 4- Membran üzernde bakterler vb. maddeler de zamanla kek oluştur- masına sebep olablr. Membranları tıkayan maddeler membranı fzksel olarak tıkayablr veya membran yüzeyne kmyasal ola- rak adsorbe olablr. Demr, mangan ve metal okstler, tuzlar ve kl, membran üzernde norgank tıkanmaya sebep olablr. Organk tıkanma, yağlar, sur- fektanlar, polsakkartler, humk astler, protenler tarafından meydana geleblr. Membranların üzernde bakterler üreyp, tıkanmaya sebep olablr. Tıkan- maların çoğu byokütlenn membran yüzeynde tutunarak brkmesnden kaynaklanır. Byolojk çamurdak bakterlern salgıladığı polmerk maddeler (EPS- Extracellular Polmerc Substances) ve çözünmüş mkrobyal ürünler (SMP- Soluble Mcrobal Products) byolojk membran tıkanmasına sebep olablr. Membran tıkanmasının kontrolü 1- Havayla membranların yıkanması: Hava artırılarak temzleme artırılab- lr. Fakat bu MBR’lerde şletme mas- raflarını artırır. Hava le temzleme kaba hava kabarcıkları le yapıldığı çn suya oksjen verme verm çok düşüktür. 2- Membranlar çıkarılıp fzksel olarak temzleneblr. Az basınçlı su le yıka- nablr. 3- Kmyasal temzleme yapılablr. NaOCl (ağırlık yüzdes 0.2-0.3) Strk Ast (ağırlık yüzdes 0.2-0.3) Oksalk Ast (ağırlık yüzdes 0.5-1) 4- MBR’ye gren suyun ön arıtımı çn (blhassa saçların tutulması) 0.5-1.0 mm’lk elekler kullanılır. Bu elekler sudak organk partküller tutacağı çn elek atığının arıtılması gerekr. 5- Membran akısı azaltılablr (flux). 6- Gelşmş membranlar kullanılablr. 7- Byolojk reaktör çne toz aktf kar- bon eklenerek EPS ve SMP’ler azal- tılablr. Prof. Saatç’nn bu açıklamalarını dnlerken benm de katıldığım, 10 Mayıs 2016 tarhnde Prof. Dr. Dnçer Topacık Ulusal Membran Teknolojler Uygulama ve Araştırma Merkez tarafından ter- tplenen “MBR for the Next Genera- ton 2016” çalıştayında Güney Korel araştırmacıların sundukları teblğler hatırladım. MEM-TEK Müdürü Prof. Dr. İsmal Koyuncu bana, “Sunulan bldrler arasında özellkle en dkkat çekc çalış- malar, membran üzernde oluşan byo- tıkanmayı azaltıcı çalışmalar olmuştur. Güney Kore’den gelen araştırmacıla- rın da katılımıyla membran üzernde byoflm oluşturan bakterler arasındak letşmn byoteknolojk yöntemlerle keslerek, Membran Byoreaktör memb- ranları üzerndek byoflm oluşumunun önlenmes konusunda yapılan sunuşlar çok lg görmüştür” blgsn vermşt (7). Konu le lg l sunumlar şunlardı: - Isolaton of Cellulolytc Bactera and Ther Potental to Mtgate Bofou- lng n MBR (Chang Hyun Nahm, Kbaek Lee, Sang Hyun Lee, Seonk Lee, Pyung-Kyu Park ve Chung-Hak Lee - School of Chemcal and Bo- logcal Engneerng, Seoul Natonal Unversty) (8) - Strategy for Desgnng More E¬c- ent Quorum Quenchng Meda for Enhanced Bofoulng Control n MBR (Seonk Lee, Kbaek Lee, Chang H. Nahm, Hyeokpl Kwon, Hyun-Suk Oh, Young-June Won, Kwang-Ho Choo, Pyung-Kyu Park ve Chung- Hak Lee - School of Chemcal and Bologcal Engneerng, Seoul Nat- onal Unversty) (9) - Varous Meda Shapes for Quorum Quenchng MBR Applcatons (Sang Hyun Lee, Seonk Lee, Chang Hyun Nahm, Sojn Mn, Hyoeun Kwak, Chung-Hak Lee ve Pyung-Kyu Park - Seoul Natonal Unversty ve Yon- se Unversty) (10) - Evaluaton of QQ Bactera Isolated fromMarne Pond Saltern and Leac- hate and Bofoulng Control Wth Bacllus sp. T5 n MBR (Bahar Y. Gül, Börte Köse Mutlu, Tülay E. Can ve İsmal Koyuncu - İstanbul Teknk Ünverstes - MEMTEK) (11). Bu yorum yazımı kaleme alırken Prof. Koyuncu’dan, bakterler arasında letşmn nasıl engellendğ konusunu bana açıklamasını rca ettm. Kendsnn konuyla lgl yazılı olarak gönderdğ