Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 98. Sayı (Eylül 2016)

www.suvecevre.com 28 Su ve Çevre Teknolojileri / Eylül 2016 YORUM Membran B yoreaktörlerde Tıkanma (K rlenme) Problem ve Bakter ler n Rolü PROF. DR. AHMET SAMSUNLU İTÜ İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi 44. Hükümet İmar ve İskân Bakanı B ldğnz gb Su ve Çevre Tekno- lojler Dergs’nn nsan, mayıs, hazran, temmuz ve ağustos sayılarında membran byoreaktörle lgl benm grşmmle hazırlanan makaleler yer almıştı. Bu yayınlarda vurgulandığı gb dünyada su kaynakları gderek tüken- mektedr. Bu su kaynaklarının korun- masında da atıksuyun ger kazanımı çok önemldr. Membran byoreaktörler se bunun en öneml aktörlerndendr. Anaerobk membran byoreaktörler dğer teknolojlere göre daha az yer kaplamakta olup, sadece atıksu arıtma amaçlı değl, aynı zamanda bes madde çerğ yüksek su eldes amacıyla da kullanılmaktadır. Böylece evsel atıksu- ların tarımsal sulama amaçlı yenden kullanımına olanak sağlanmaktadır (1). Atıksu arıtımında anaerobk memb- ran byoreaktörler (MBR), membran fltrasyon proses sayesnde byoküt- lenn (çamurun) fzksel olarak reaktör çersnde tutulmasını sağlamaktadır. Aerobk membran byoreaktör (MBR) uygulamalarındak artışla brlkte özel- lkle enerj verml atıksu arıtımı konu- sunda sağladığı avantajlar dkkate alın- dığında, membran ve anaerobk pro- seslern br arada kullanılması konsept her geçen günü daha çok lg çekmekte ve fzbl hale gelmektedr (2). Anaerobk membran byoreaktör- ler (AnMBR) prosesesnn en öneml dezavantajı membran tıkanmasıdır. Membran tıkanması, zamanla membran porları ve membran üzernde brken maddelere bağlı olarak transmembran basıncının artması ya da akının azal- ması olarak tanımlanablr. Membran tıkanmasının nedenler ve azaltma yol- ları, bu zamana kadar brçok blmsel araştırmanın konusu olmuştur. Ancak, bu konu oldukça karmaşık olması sebe- byle günümüzde de halen önemn korumaktadır (3). MBR proses tcar olarak lk defa 1960’ların sonunda kullanılmıştır. Arıtma teknolojsnn gelşm ncelen- dğnde, byolojk arıtma sstemlernde aktf çamur, damlatmalı fltre vb. tess- lern öncelkle kullanıldığı blnmekte- dr. Bu tesslerden en çok kullanılanına örnek olarak aktf çamur tess verle- blr. Membran proses konvansyonel aktf çamur tesslernde son çökeltme havuzlarının yern almakta ve bu şeklde çok daha az yer kaplayan ve daha yüksek çıkış suyu kaltes sağla- yan atıksu arıtma tessler nşa edlebl- mektedr. Ayrıca membranlar sayesnde aktf çamur havuzlarında daha fazla byokütle mktarı tutulabldğnden, daha kompakt (daha küçük hacml) br reaktör tasarımı yapılablmektedr. Membran üntes batık veya harc ola- rak konvansyonel atıksu arıtma sste- mne entegre edleblr (4). Membran krlenmes MBR pro- sesnn, krletcler etkl br şeklde gdermesne ve yüksek veya şok yük- lemelere karşı drençl olmasına karşın, membranın krlenmes halen kaçınıl- maz br engeldr. Krlenmenn meydana gelmes, membran performansını k şeklde etklemektedr. Bunlardan lk, membran yüzey üzernde br tabaka- nın oluşması sonucu süzüntü akışına karşı ek br drenç meydana gelmesdr. İkncs se, membran gözeneklernn tam veya kısmen tıkanması sonucu etkn gözenek boyutu dağılımının değşmesdr (5). Tıkanma, membran proseslern şle- tmnde karşılaşılan en öneml problem- dr. Membran gözeneklernn atıksu çe- rsnde bulunan katı maddelern brkm sonucuyla dolması ve/veya membran yüzeynde organk ve/veya norgank maddelern brkmes sonucunda kek tabakası oluşumu nedenyle tıkanma olayı meydana gelmektedr. Tıkanma