Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 97. Sayı (Ağustos 2016)

58 Su ve Çevre Teknolojileri / Ağustos 2016 www.suvecevre.com GÖRÜŞ Ekonomide Değerli (Cazibeli) Atık Yönetimi Sorunsalı OSMAN BOZ Atık Yönetimi ve Çevre Danışmanı bozcevre@gmail.com E konom k aktörler, sektörel s m- ler yle tanımlanmaktadır. Haklı olarak sektörün önde gelen f rmaları ded ğ m zde, bu f rmaların hang ş kolunda olduğundan hareketle, aslında ulusal ve hatta daha da doğrusu küresel p yasalardak konumlarını da ortaya koymuş oluruz; beyaz eşya, oto- mot v, tekst l g b . Atık Yönet m sektörü ç n de durum aynıdır. 20 yıldır, özell kle de son 10 yıl ç nde ekonom m z n üret c aktörle- r n n yanında, thalatçılar, depocular ve bunlara bağlı olarak depolama ve gümrükleme süreçler nde ortaya çıkan atıklar da öneml b r ver olarak kar- şımızda durmaktadır. Zaman zaman m adı dolmuş ürünler, bozuk, yasak, kaçak vb. nedenlerle yasal yollardan mha ed lmes gereken ürünler n çeş t- l l ğ ve m ktarı hakkında, lg l kamu- oyundan ve kamu otor teler nden başkasının b lemeyeceğ ver ler var ortada. Dolayısıyla, rahatlıkla b r “atık yönet m sektörü”nden bahsedeb l r z. Fazlaca görünürlük özell ğ olmadığın- dan, dahası çevreyle lg l olumsuz b r haber basına düşmed ğ nde çok da far- kına varılmayan, ancak m lyonlarca ton atığın her yıl yönet ld ğ , b r mevzuata sah p, konularına göre yüzlerce yatı- rımcısı olan, b nlerce çalışanın st hdam ed ld ğ düşünüldüğünde, “evet atık yönet m d ye b r sektör var” demek durumundayız. Konumuz olduğu üzere b rçok f rma, caz bel (güncel madd değerl , kulla- nışlı, marka değer yüksek, son kullanma tar h geçm ş, bozuk, yasaklanmış, sahte, kaçak, kusurlu, gümrük mevzuatı kapsamında mha kararı alınan madde- ler ve/veya ürün sah b n n şu veya bu sebepten mhasına karar verd ğ ürünler, çk , s gara, gıda, tekst l vb.) atıkları mha ett rmek konusunda son derece kararlı olup, bu ş ç n zaman ayırmakta, c dd bedeller ödemekted rler. Konu, mha ed lecek atıkların madd değer neden yle verg da rele- r n , marka değer bakımından üret c - s n veya d str bütörünü, ayrıca loj st k mal yetler neden yle depo/antrepoları ve bu süreçler yöneten özel ve kamu darec ler yle bertaraf/ger kazanımcıyı, nakl yec y , danışmanı, noter vb. lg l bürokras y de lg lend rd ğ nden, tüm tarafların, b rb r ler n doğru b lg lend r- mes büyük önem taşımaktadır. Çeş tl kamu otor teler n n, özell kle gümrük müdürlükler yle verg da rele- r n n mha prosedürü gereğ , l şk len- d kler atıklarla ve sah pler yle lg l , atık üret c ler ne, değ l yazılı, ş fahen b le olsa atıklarını gönderecekler f rma sm önermeler se, rekabet hukukuna ve daren n tarafsızlığı ve serbest p yasa ekonom s şley ş lkes ne aykırı, kabul ed lemez yaklaşımlardır. T car faal yet kapsamındak atık yönet m h zmetle- r n n, tekn k ve hukuk altyapıya sah p f rmalarca serbest p yasa şartlarında ver lmes n n önüne h çb r kamu kurumu engel olmamalı set çekmemel , yönlen- d rme yapmamalıdır. Kamusal yönlend rmeler b r tür em r olarak algılayan atık üret c ler n n p yasa seçenekler daralmakta, başlarını bürok- ras yle derde sokmamak adına boyun eğme davranışı gösterd kler görül- mekted r. Kamu otor teler n n haksız rekabete yol açan bu tür yönlend rme yaklaşımları konusunda b lg lend r lme- s nde ve uyarılmasında yarar bulunmak- tadır. Bu konuda serbest t caret aksa- tıcı tutumlar tesp t ed ld ğ nde, Türk ye Rekabet Kurumu’nun derhal b lg len- d r lmes /ş kayette bulunulması, t caret et ğ bakımından gözardı ed lmemel d r. Atığın sah b f rma, atığını mha ett rmek st yorsa, yaygın olduğu üzere malın kullanışlılığı veya değer üzer n- den yorum yapmak k msen n hadd ne değ ld r. Talep ed len mha h zmet kusursuz b r şek lde yer ne get r lme- l d r. Atık üret c s f rmalar, atık yöne- t m h zmetler nde, h zmet-f yat ora- nını, lehler ne değerlend reb lmek ç n mutlaka b rkaç atık mha/ger kazanım f rmasından tekl f almalı, bu f rmalarla yüzyüze tanışmalı, yılda en az b r kez denetlemel d rler. Marka değer ne sah p çıkan, tüket -