Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 97. Sayı (Ağustos 2016)

46 Su ve Çevre Teknolojileri / Ağustos 2016 www.suvecevre.com membranların kullanıldığı memb- ran modüller batık ya da çapraz akışlı olarak reaktöre bağlanırlar. Bu t p reaktörler n düşük organ k yüklü anaerob k çamur çürütücü- ler le yüksek yüklü granüler çamur yataklı s stemler arasındak boşluğu doldurması beklenmekted r. - AnMBR proses n n en öneml dezavantajı membran tıkanması- dır. Membran tıkanması, zamanla membran porları ve membran üze- r nde b r ken maddelere bağlı olarak transmembran basıncının artması ya da akının azalması olarak tanımlana- b l r. - Membran teknoloj ler n n atıksu arıtma prosesler nde kullanılmaya başlanması b rçok avantaj ve fırsat yaratmıştır. AnMBR’ler n özell kle m kroorgan zma granül oluşumunun sağlanamadığı endüstr yel atıksula- rın arıtımında (peyn r altı suları ve B yo-etanol atıksuları) hem b yogaz hem de part küler madde çer ğ çok düşük, yüksek kal tede arıtılmış su ger kazanımı sağlanab len, yen l kç b r proses olduğu göster lm şt r. e) Türk ye’de Atıksu Arıtımı ve Membran B yoreaktör Kullanımı 1994-2010 yılları arasında TÜİK ver - ler ne göre Türk ye’de uygulanan arıtma tes sler n n türü, m ktarı ve yıllara göre dağılımı Şek l 8’de göster lm şt r. Bu ver lere bakıldığında Türk ye’de 1994-2010 yılları arasında b yoloj k arıtma s stem yle çalışan arıtma tes s- ler n n sayısında hızlı b r artış görülmek- ted r. Ülkem zde ler arıtma teknoloj ler 2001 yılından t baren uygulanmaya başlamıştır. Doğal arıtma s stemler se 2008 yılından t baren kullanılmaya başlanmıştır. Yardım sted ğ m üç araştırmacı Tablo 8’de ver lenlerden daha güncel değerlere ulaşamadıklarını b ld rd ler. Bu derg dek b r yayınım ç n Çevre ve Şeh rc l k Bakanlığı’ndan öğrend ğ m b lg ler ve 2012 TUİK ver ler n s zlerle paylaşmayı st yorum. TUİK 2012’ Beled ye Atıksu İsta- t st kler ver ler ne göre kanal zasyon şebekes nden deşarj ed len 4,1 m lyar m 3 atıksuyun 3,3 m lyar m 3 ü 412 atıksu arıtma tes s nde arıtılmıştır. Arıtılan atıksuyun %38,3’üne gel şm ş ( ler ), %32,9’una b yoloj k, %28,5’ ne f z ksel ve %0,3’üne doğal arıtma uygulanmış- tır. 2015 yılında Türk ye’de 646 evsel arıtma tes s mevcut olup, bu tes sler 542 beled ye kuruluşuna h zmet ver- mekted r. Nüfusun %78’ n n atıksuyu herhang b r kademede arıtılmaktadır (23). Havza Koruma Eylem Planı’na göre 2017 yılına kadar 591 adet b yoloj k ve ler arıtma tes s , 591 adet paket arıtma tes s ve 371 adet doğal arıtma tes s yapılması planlanmaktadır. Avrupa B rl ğ Entegre Çevre Uyum Stratej s Raporu’na göre 2020 yılına kadar nüfusu 50000’den büyük kent- lerde kanal zasyon şebekes nden ve atıksu arıtma tes sler nden faydalanan nüfus %90’ın üzer ne çıkarılacaktır (24) (25) (2). Türk ye’de mevcut membran b yore- aktör sayısı üzer nde b r çalışma bulun- mamaktadır. Yaptığım araştırmada İSTAÇ tarafından çalıştırılan Kemerbur- gaz ve Ş le katı atık tes sler nde sızıntı suları membran b yoreaktör (MBR) yardımıyla arıtılmaktadır. Trabzon ve B tl s katı atık tes sler nde sızıntı suyu MBR tes sler nde arıtılmaktadır. İzm r Tekel Organ ze Sanay Bölge- s ’nde kurulu batık MBR’ın kapas tes 8000 m 3 /gün olup, arıtılan su yen den kullanılmaktadır. Bursa-Dem rtaş Orga- n ze Sanay Bölges ’ndek şletmeler- den kaynaklanan evsel ve endüstr yel n tel kl atıksular (70.000 m 3 /gün) uzun havalandırmalı b yoloj k arıtma tes s nde arıtılmaktadır. Uzun havalan- dırmalı akt f çamur proses nde b yoloj k azot ve fosfor g der m yapılmaktadır. 25.000 m 3 /gün yen b r arıtma tes s n n kurulumu ç n çalışmalara 2014 yılında başlanılmıştır. Membran B yoreaktör olarak planlanan tes s n n kurulumu- nun tamamlanmasının ardından k nc aşama olarak tes sten elde ed len su; Reverse Osmoz ya da Nano F ltrasyon g b ler arıtma teknoloj s ne tab tutu- larak ger kazanımı sağlanacaktır. Ger kazanılan su DOSAB’ın Buhar ve Elekt- r k Üret m Tes s ’nde kullanılacak 10 b n metreküp/günlük ht yacın tamamını karşılayacak, lave olarak 5 b n metre- küp/gün kapas te fazlası olacaktır. Bu su da proseste kullanılacak, böylel kle çevrec b r yaklaşımla su ger kazanımı le yeraltı suyu kullanımı azaltılacaktır. Membran b yoreaktörler arıtım tek- noloj ler arasında öneml b r potan- s yele sah p olan s stemlerd r. Bu tek- noloj , özell kle evsel atıksuların ve endüstr yel atıksuların arıtımında kon- vans yonel akt f çamur prosesler ne Şek l 8: 1994-2010 yılları arasında Türk ye’de uygulanan arıtma tes sler n n türü, m ktarı ve yıllara göre dağılımı (TUİK), (2) Fiziksel Arıtma Biyolojik Arıtma İleri Arıtma Toplam 1994 1996 1998 2002 Yıllar Tesis Sayısı 350 300 250 200 150 100 50 0 2004 2008 YORUM