Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 97. Sayı (Ağustos 2016)

Su ve Çevre Teknolojileri / Ağustos 2016 33 www.suvecevre.com den ld ğ nde sektördek lk ve en büyük başarı h kayes n n y ne f rmamıza a t oluşu, b zler bu alanda da dd alı kıl- maktadır. Arb ogaz, 2011 yılında 2MW kapas tel Sütaş A.Ş.’ye a t Aksaray Katı Atık B yogaz Tes sler ’n kurmuş ve dev- reye almıştır. Günümüzde Sütaş f rması, farklı atık kaynakları tem n ederek üre- t len b yogaz m ktarını artırmış ve tes s kapas tes nde gen şlemeye g tm şt r. Y ne Sütaş A.Ş. Karacabey Tes sler , Fr - tolay Gıda f rmasının Sakarya ve Mers n Tes sler , Ak Gıda f rmasının Sakarya Tes sler de f rmamız tarafından yapıl- mış başlıca tes sler olup ve bu tes s- lerde katı atıkların anaerob k yöntem- lerle şlenmes yoluyla üret len b yogaz, müşter ler m ze ekonom k get r sağla- maktadır. Halen devam etmekte olan Sütaş A.Ş.’n n İzm r T re Tes sler ’n n yapımı da f rmamız tarafından gerçek- leşt r lmekte olup yakın zamanda dev- reye alınması planlanmaktadır. Bu bağlamda ülkem zde b yogaz üret m n n ve kullanımının yaygınlaş- masını, geçt ğ m z yıllar boyunca güçlü b r gel ş m gösteren yatırımcı yaklaşım- larını ve yatırımcıları bu alanda teşv k eden pol t ka ve lg l mevzuatları yakın- dan tak p etmektey z. Bu konuda hatır- lanacağı üzere en öneml adım, “Yen - leneb l r Enerj Kaynakları (YEK) Yasa Tasarısı”nın 2011 yılında kabul ed lerek yürürlüğe g rmes le atılmıştır. Bu yasa le yen leneb l r enerj kaynakları çer - s nde en büyük f yat garant s b yoküt- leye ver lm ş olup b yokütleden üret le- cek elektr k ç n kWsaat başına lk 10 yıl 13,3 centdolar’lık b r devlet alım garan- t s sağlanmıştır. Ancak bugün Türk - ye’dek ön l sans almış f rma sayısına bakıldığında b yogazdan elektr k üre- ten f rmaların hala sayıca çok az oldu- ğunu görüyoruz. Bu konuda maalesef hem teşv kler n yeterl olmadığını hem de f rmaların önünde b rtakım engel- ler n olduğunu rahatlıkla söyleyeb l r z. Bu nedenle sektörün daha y koşul- larla desteklenmes gerekt ğ n ve bu alandak yatırımların yaygınlaştırılması ç n gerekl çevre pol t kalarının yerel yönet mlerce uygulanması gerekt ğ n düşünüyoruz. Örneğ n organ k atıklar- dan b yogaz üret m yoluyla enerj elde ed lmes , salt elektr k üret m m ktarı göz önünde bulundurulduğunda her zaman ekonom k olmayab l r ancak unutulmamalıdır k bu atıkların enerj elde etmek ç n değerlend r lmes aynı zamanda bu atıkların bertaraf ed lmes zorunluluğunu da yer ne get rm ş ola- caktır. Böylece atıkların bertaraf g der- ler nde de c dd tasarruf sağlanacaktır. Buna en güzel örneğ , İsveç’ n çöpten elektr k üretmes olarak vereb l r z. B yokütle enerj s n n ülke ekonom - s ne daha hızlı b r şek lde katkı sunab l- mes ç n sektörde yapılmasını gerekl bulduğumuz unsurları se şu şek lde sıralayab l r z; 1) Büyükbaş hayvan ç ftl kler nde hayvansal atıkların toplanma yön- temler ne standart get r lmel d r. Bu durum, seç lecek proses teknoloj - s n doğrudan etk lemekted r. 2) Hayvan ç ftl ğ atıkları, yakın c varlar- dan tem n ed leb lecek d ğer organ k atıklarla desteklenmel d r. Özell kle meyve-sebze hal atıkları, mezbaha atıkları, tarımsal atıklar b yogaz potans yel n artıracak atıklar olup tem n ed lmeler de kolaydır. Böy- lece d ğer organ k atıkların da ber- tarafı sağlanmış olacaktır. 3) Küçük kapas tel hayvan ç ftl kler n n uygun koşullarda kooperat f çatısı altında toplanarak b r araya get - r lmes sağlanmalıdır. Böylece ayrı ayrı b yogaz tes sler n n yapılma- sının ekonom k olmadığı durumlar yer ne ortak tes sler le enerj potan- s yel değerlend r lm ş olacaktır. Aynı zamanda atıkların hammadde ola- rak tem n ve taşınımı kolaylaşmış ve nakl ye g derler azaltılmış olacaktır. Özell kle şeh r merkezler ne yakın ancak ayrı ayrı hayvan ç ftl kler n n neden olduğu koku problemler de göz önünde bulundurulursa bu ç ftl kler n atık bertarafları açısından da faal yetler n tek b r çatı altında yürütmes çevre ve şeh rc l k anla- yışıyla da doğrudan örtüşmekted r. 4) Ülkem zde b yogaz tes sler n n ya da b r d ğer dey şle katı atık berta- raf tes sler n n yaygınlaşması ç n bu tes slerde kullanılacak ek pmanla- rın yerl üret c ler n n desteklenmes gerekt ğ ne nanıyoruz. Böylece orta ve uzun vadede lk yatırım mal yet- ler n n düşürülmes , sektörün önünü açacak en öneml adım olacak ve yerl sermaye le ülkem z ekonom - s ne doğrudan katkılar sağlayacaktır. 5) Son olarak teşv k ve destekler n artırılması gerekt ğ nden bahset- mel y z. Organ k gübre yönetmel ğ le gübre konusunda b r standart yakalanmaya çalışılmasını olumlu buluyoruz. Ancak organ k gübren n maalesef toplumda beklenen ölçüde yaygınlaştırılamadığını görüyoruz. B l nd ğ üzere hayvansal atıkların çürütülmes net ces nde üret lecek enerj n n yanı sıra organ k gübre üret m söz konusudur. Özell kle büyükbaş hayvan ç ftl kler ne orga- n k gübre üret m ç n adından söz ed l r şek lde yatırım teşv kler sağ- lanması gerekt ğ n düşünüyoruz. Arb ogaz olarak b zler bu alanda sayısız f z b l te çalışmaları yapma- mıza karşın elde ed lmes ön görülen organ k gübren n ekonom k get r - s n mevcut mevzuat ve uygulamalar doğrultusunda pek parlak b r get r olarak değerlend rem yoruz. Çünkü organ k gübre satışlarının beklenen ölçüde yaygınlaşmamasının nede- n n yeterl şek lde desteklenmed - ğ ne bağlamaktayız. Öte yandan, organ k çer k açısından fak r sayı- lab lecek ülkem z toprak yapısının, katı atık arıtma tes sler nden elde ed lecek katı ve sıvı gübreler n kulla- nılması yoluyla zeng nleşt r lmes ne katkıda bulunulab leceğ gerçeğ n n devlet pol t kası olarak ben msen- mes ve desteklenmes gerekt ğ n düşünmektey z. Arb ogaz sektördek bahs geçen bu koşullara rağmen lokomot f proje- lere mza atarak bu alandak başarısını da devam ett rme azm ve hedef yle yoluna devam etmekted r. l