Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 96. Sayı (Temmuz 2016)

FATİH AKSEL ABB Elektrik A.Ş. Elektrik Yüksek Mühendisi Orta GerilimTesislerinde İç Ark Koruma Sistemleri E lektrik sistem planlamalarındaki ana hedef, kaliteli ve sürekli enerjinin sağlanmasıdır. Enerji sürekliliğindeki en önemli tehditlerden biri de iç arktır. İç ark sonucu önce ışık, akabinde ısı, basınç, patlama ve bera- berinde zehirli gazlar oluşur. Bunun sonucunda OG tesis ciddi hasar göre- bilir; o anda tesis civarında bulunan personel yaralanabilir hatta ölebilir. Normal koşullarda Orta Gerilim Panoların IEC 62271-200’e göre iç ark testinin yapılması gereklidir. Ancak bu yeterli midir? Beraber bakalım; - İç ark testleri 0.2 sn, 0,25 sn, 0.5 sn, 1 sn gibi değişik zaman süreleri için yapılabilmektedir. Bu sebeple iç ark testlerinin kaç saniye süreli yapıldığı, o panonun dayanımı için önemli ipucu verir (Bkz. Şekil 1 ve Şekil 2). Bu uzun sürelerde de aşağıda ayrıntılarını verdiğimiz pek çok hasar oluşur. - Testlerde başarıyla geçen bir panonun, daha sonraki seri üre- timde üretilen pano ile birebir aynı olması gereklidir. - İç ark testi sırasında pano kapak- ları tamamen kapalıdır. Ancak ista- tistiklere göre iç ark arızaları daha çok panolara bakım yapılırken ve ilk devreye almalar sırasında oluştuğunu göstermektedir. Bir panoda iç ark oluştuğunda; - 100.000 - 200.000 lüx yoğunlu- ğunda ışık - Güneş yüzeyi sıcaklığının yaklaşık 5 katı olan 20.000 °C sıcaklık - Basınç ve şok dalgaları - Zehirli gazlar ortaya çıkar ve bu yukarıda değin- diğimiz gibi hem ekipman hem de personel için çok ciddi tehlike oluşturur. Bu zararlara ilave olarak bir de endi- rekt sonuçlar ortaya çıkmaktadır. - İç ark olan panonun tekrar kullanıl- ması için önce uzmanlar tarafın- dan incelenenip karar verilmesi gereklidir. Bu incelemenin mutlaka pano üreticisi tarafından yapılması önerilir. 38 Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2016 Şekil 1. İç ark ve süresinin malzemeler üzerine etkisi TEKNİK