Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 96. Sayı (Temmuz 2016)

SU DÜNYASI ENİS BURKUT enis@burkut.com.tr Proses Suyu Hazırlama Sisteminin Önemi Üzerine Birçok işletmede proses suyu hazırlama sistemi, işletmenin ürün kalitesini etkiler ve işletmenin plansız duruşuna sebep olur. Bu sorunları yaratmayan yüksek kaliteli bir su hazırlama sistemi kısa zamanda kendini amorti eder. Ö ncelikle “Proses Suyu” terimine değinmek istiyoruz. Genelde her suyun iyileştirilmesi işlemi için “Su Arıtımı” deniyor ve kullanılmış atıksuyun tabiata atılması öncesi yapı- lan işlem için de “Su Arıtımı” deniyor. Onun için “Proses Suyu” hazırlama işlemi için “Su Arıtma” terimi pek de uygun görünmüyor. Dolayısıyla bir işletmenin prosesinde veya üretiminde kullanılan ve özellikleri kontrol altında tutulan suyun arıtımı için “Proses Suyu Hazırlama” demek daha doğru olur görüşündeyiz. Sanayi tesislerinde kullanılan suyun kalitesi çok önemlidir. İşletmelerde bulunan değişik su kullanım yerleri için, her kullanım yerine uygun su kalitesi istenir. Bu sebeple, bir işletme için genelde “tek tür” su kalitesi değil, birkaç tür su kalitesi hazırlamak daha doğru ve daha ekonomik olur. Örneğin, bir tekstil boyahanesinde bahçe sulaması, yerlerin temizliği, per- sonel duşları, içme suyu, kumaş boyama prosesi, buhar kazanı, soğutma suyu, laboratuvar distile cihazı gibi değişik cihaz ve sistemler için birbirinden farklı su kaliteleri gerekir. Bu işletmede iste- nen en saf su, genellikle laboratuvarın ihtiyacı olan sudur. Laboratuvarın ihti- yacı gözönüne alınarak bütün suların bu saflıkta hazırlanması hiç de ekono- mik bir çözüm değildir. Yukarıda adı geçen sekiz kullanım noktası için sekiz ayrı kalitede su hazırlamak da işletme- cilik açısından hiç pratik değildir. Dola- yısıyla her işletmenin, elindeki ham su kalitesine ve kullanım yerlerine göre bir su hazırlama sistemi projesi hazırlamak en uygun çözümdür. İşte bu noktada “proses suyu tek- niğinin ve tecrübesinin önemi” ortaya çıkıyor. İşletmenin ham su analizi ve proseslerde istenen suların kriterleri bilindiğinde, bugünkü teknolojileri kullanarak, bu işletmeye uygun pro- ses suyu hazırlamak için öncelikle bir “akım şeması” oluşturmak doğru olur. “Tecrübeli işleticiler” ile işbirliği yapıla- rak akım şeması oluşturulduğunda, çok daha verimli ve işletimi daha kolay bir proje ortaya çıkar. Çünkü işletici, kendi işletmesinin hangi mevsimlerde, hangi şartlarda çalıştığını iyi bilir; işletmenin su hazırlamadan sorumlu grubunun bilgi seviyesi hakkında fikri vardır, işlet- menin su kalitesi toleransları hakkında tecrübelidir. Örneğin, bizden 20-30 mikroS/cm iletkenlik kalitesinde su iste- yen bir işletmenin proseste 100 mikroS/ cm seviyesinde su kullandığında, ürün kalitesinde sorun yaşanmadığını öğren- dik ve sistem tasarımını bu toleransı da gözönüne alarak yaptık, böylece daha uygun bedelli bir yatırım ortaya çıktı. “Proses suyu” ile ilgili konuları aşa- ğıda özetleyeceğiz... 1. Kuyu suları: Ülkemizdeki işletmele- rin çoğu su ihtiyacını kuyulardan temin etmeye çalışır. Oysa her tesisin arazisi altında yeterli yeraltı suyu bulunmaya- bilir veya bulunsa dahi bu su çok kötü karakterli olabilir. Ayrıca, tekniğe uyul- madan açılan kuyular kısa zamanda çökebilir veya çokça kum getirebilir. Yer üstünden yeraltına sızan kirli ve gübreli sular ile kuyu sularının kirlenme riski de çok yüksektir. Örneğin, zirai bitkiler 16 Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2016 www.suvecevre.com