Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 92. Sayı (Mart 2016)

Su ve Çevre Teknolojileri / Mart 2016 47 www.suvecevre.com ancak, genell kle aşınma mekan z- malarından b r baskın etk ye sah pt r. Aşındırıcı parçacıklara bağlı aşınma, atıksuda alışılagelm ş b r durumdur. Pompa salyangozundak hız yüksekse su erozyonu hızlanır. Çark, em ş ağzı ve salyangoz g b pompalanan sıvı le doğrudan temas hal nde olan pompa parçaları eroz f aşınmaya öncel kl olarak maruz kalır. Aşınma, pompala- nan sıvının hızı le l neer olarak orantılı değ ld r. Metal k malzemelerde aşınma, hızın kares nden daha fazlasıyla oran- tılı olarak artar. Yapılan deneyler hızın 2.4 üssünün uygun olduğuna şaret etmekted r (Aşınma=c*V2.4). D ğer b r dey şle, hızın %50 artması hal nde aşınma 2.6 kat artacaktır. Aynı türdek metal malzemeler n aşınma d rençler le sertl kler arasında güçlü b r doğrusal l şk vardır (Şek l 1). Bu aşınma d renc deneyler , pompa çer s ndek f l şartları takl t eden özel tasarlanmış b r test c hazı kullanılarak XYLEM malzeme laboratuvarında ger- çekleşt r lm şt r. Bütünleş k sert krom karbürler sayes nde Hard-Iron™ (Sert Dem r n) oldukça yüksek aşınma d renc vardır. Sertl k le aşınma d renc arasındak doğrusal l şk en açık şek lde sertleş- t r lm ş çel kte görüleb lmekted r. Bu tür çel kler aynı tekn k kullanılarak üret lm ş ve genel b r yapıyı paylaşıyor olmalarına rağmen sertl kler farklılık göstermekted r. Yapısında bütünle- ş k yumuşak graf t bulunan gr dem r, benzer sertl ğe sah p karbon çel ğ yle kıyaslandığında sertleşt r lm ş halde ve döküldüğü hal yle daha düşük aşınma d renc ne sah pt r. D ğer taraftan, daha yüksek korozyon d renc özell kler ne sah p olduğundan paslanmaz çel k, gr dem rden daha y performansa sah pt r. Korozyon Türler B rçok farklı türde korozyon olayı bulunmaktadır. Genel korozyon ve erozyon korozyonu atıksu le doğru- dan temas eden gr dem r ve karbon çel ğ ç n en yaygın rastlanan korozyon türler d r. Galvan k korozyon se genel- l kle alüm nyum pompalara l şk n başka b r korozyon türüdür; ancak galvan k korozyon r sk de öneml düzeyded r; örneğ n atıksuda paslanmaz çel kten mal çarklar kullanılıyorsa. Genel Korozyon Genel korozyon her türlü yüzey aşındırır fakat genell kle düşük oranda meydana gel r. Genel korozyon kalın c darlı dökme b leşenler ç n genell kle b r sorun teşk l etmemekted r ve buna bağlı olarak pompanın çalışması da etk lenmemekted r. Oks jen kaynaklı korozyon yüksek sıcaklık, yüksek veya düşük pH değe- r ne sah p ortam, yüksek oks jen m ktarı veya yüksek klorür m ktarı dâh l b rçok nedene bağlı olarak hız kazanab lmek- ted r. Bu hızlandırıcı etk ler n en yaygın olanı se klorür m ktarıdır. Genel b r kural olarak klorür sev yes 200 mg/l altındaysa gr dem r ve karbon çel ğ ç n lave koruyucu tedb re gerek yoktur. Res m 2: Laboratuvarda yapılan hızlandırılmış aşınma deney ne tab tutulmuş b r çark Res m 3 : Pervanel pompalardan oluşan t p k b r atıksu stasyonu Şek l 1: Çeş tl malzemeler n n sp aşınma d rençler ne genel b r bakış. Graf kte aynı türdek metal malzemeler n aşınma d rençler yle sertl kler arasındak güçlü doğrusal l şk göster lm şt r. Bu durum farklı sertl ktek çel kte açıkça görüleb lmekted r. Res m 4: Genel korozyonun 50 yıllık kullanım sonrasında çalışmaya devam eden b r atıksu pompası üzer ndek etk ler