Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 91. Sayı (Şubat 2016)

www.suvecevre.com 28 Su ve Çevre Teknolojileri / Şubat 2016 YORUM Yukarıda anlatılan dolu savak örnek- ler„ en çok uygulama bulmasına rağ- men Şek„l 5, 6 ve 7’de göster„len dolu savak uygulamaları da bulunmaktadır. B„rleş„k s„stem kanal„zasyonlarda yağışlı havada kanalda oluşan çamur m„ktarı, Emscher B„rl„ğ„ tarafından Essen’de yapılan ölçümlerde bel„rlen- m„şt„r. Şek„l 9a’da görüldüğü g„b„ yağ- mur süres„n„n artmasıyla b„rl„kte deb„ artmaktadır. Burada 1+4 seyrelme ve 1+9 seyrelme oranlarında yüzeysel sulara dolu savaklardan ver„len deb„ de görülmekted„r. Şek„l 9b’de „se 2.5 saat süren ve 1+14 seyrelmeye ulaşan karı- şımda „lk 40 dak„kada ölçülen çamur m„ktarı kurak havadak„n„n yaklaşık 3 katı olarak ölçülmüştür. Yağışın sona ermes„yle çamur m„ktarı tekrar baş- langıçtak„ değere düşmüştür (Müller. Neuhaus., 1950). Bu durumda da bu sudak„ maddeler„n su tutma haznes„n„n d„b„ne çökelmes„ mümkün olur ve daha sonra arıtma tes„s„ne g„den kanala ver„lmes„ sağlanır. Şeh„r çıkışında „nşa ed„len dolu savak- lar arıtma tes„s„n„n ver„ml„ çalışab„lmes„ „ç„n 1+1 olarak (1 b„r„m p„s su + 1 yağmur suyu) seç„l„r. Dolu savaklar aşağıdak„ Şek„l 4a’da görüldüğü g„b„ gelen ve g„den borula- rın çaplarının değ„şmed„ğ„ durumlarda doğrusal veya Şek„l 4b’de görüldüğü g„b„ gelen ve g„den boruların çapları- nın değ„şt„ğ„ durumda „k„ boruyu b„r- leşt„ren şek„lde eğ„k dolu savak olarak oluşturulur. En bas„t şek„lde dolu savaklar kanal- ların yan kısımlarında, Şek„l 5a’da görül- düğü g„b„ „nşa ed„lmekted„r. Dolu savak uzunluklarını daha kısa tutab„lmek ve uygun h„drol„k şartları sağlayab„lmek „ç„n Şek„l 5b’de görüldüğü g„b„ g„den kanalda 30-50 metre uzunluğunda daraltılan b„r boru döşenmekted„r. Daraltılan kanalın çapı, gelen p„s suyun akışına „mkan verecek şek„lde seç„lmek- ted„r. Şekƒl 3: a- Dolu savak ve doğrudan deşarj b- Dolu savak-yağmur suyu haznes ve deşarj Şekƒl 5 a: G den borusunun çapının küçültüldüğü dolu savak Şekƒl 5 b: G den boru çapının daraltıldığı dolu savak Şekƒl 6: Çıkış borularının üst üste olduğu dolu savak b a Şekƒl 4: Dolu savak şek ller . a- Doğrusal dolu savak b- Eğ k dolu savak Şekƒl 7: Sıçrayan savak (Leap ng We r) şekl ndek dolu savak Şekƒl 8: Atıksu ve yağmur suyu ayrımına dayalı s stem