Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 90. Sayı (Ocak 2016)

www.suvecevre.com Su ve Çevre Teknolojileri / Ocak 2016 27 dır. Sera gazları olarak tanımlanan en öneml s karbond oks t (CO 2 ), metan (CH 4 ), kloroflorokarbonlar (CFC) ve azotoks t (N 2 O)’tek bu artışa paralel olarak dünyanın ortalama sıcaklığı Şek l 2’de görüldüğü g b 1850 yılından günü- müze kadar 0.9˚C artmıştır. Bu artışın 0.6˚C’l k kısmı 1950’den sonra gerçek- leşm şt r. Hükümetlerarası İkl m Değ ş kl ğ Panel (Intergovermental Panel on Cl mate Change-IPCC) raporuna göre kl m s stem ndek ısınma, özell kle 1950’den sonra çok açık şek lde görül- mekted r. Atmosfer ve okyanusların ısınmasının yanında, kalıcı kar örtü- sünde ve buzullarda azalmalar, den z sev yes nde yükselmeler de sera gaz- ları konsantrasyonlarındak artışlardan kaynaklanmıştır. B l nd ğ g b bu gazlar, elektromanyet k spektrumda göster- d kler özell klerden dolayı, dünya kl m üzer nde öneml b r etk yaratırlar. Sera gazlarının bu özell ğ , kısa dalga boyundak güneş ışınlarını (solar radyasyon) geç r rken, buna mukab l yeryüzünden gelen uzun dalga boyun- dak nfrared (kızılötes ) radyasyonu absorbe eder. Bu sera gazları vasıta- sıyla atmosferde tutulan sıcaklık dünya- nın ısınmasına sebep olmaktadır. Son yıllarda dünyanın b rçok böl- ges nde ve Türk ye’de meydana gelen kl msel değ ş kl kler, anormal yağış rej mler sonucunda sel, kuraklık g b olağan dışı (ekstrem) meteoroloj k olayların artmasına yol açmıştır. Bu olaylar doğal salınımlar net ces nde de görülmekle b rl kte, söz konusu olayla- rın hem frekansında hem de ş ddet nde öneml ölçüde artış meydana gelm şt r. Ayrıca kasırgaların sayısında ve ş dde- t nde de öneml artışlar olmuştur. Dünya Bankası tarafından kl mdeğ - ş kl ğ sebeb yle 2030 yılına kadar 100 m lyondan fazla nsanın daha yoksulluk tehd d altında olduğu açıklandı. İkl m değ ş kl ğ n n özell kle fak r ülkeler n başlıca geç m ve yaşam kaynağı olan tarım sektörü le b rl kte gıda güvenl ğ , beslenme, st hdam ve hracat gel rler g b unsurları da etk leyeceğ bel rt ld . İklm Değşklğnn Türkye’de Yaratacağı Etkler İTÜ Öğret m Üyes Prof.Dr. M t- hat Kadıoğlu 2013 yılında yaptığı b r açıklamada, yakın b r zamanda kl m değ ş kl ğ neden yle “Antalya Kah re, Trabzon se Antalya g b olacak!” ded - ğ nde, ülkem n geleceğ açısında çok end şelenm ş ve etk lenm şt m... Bu konuşmasında, “B l msel tahm nlere göre Samsun’dan Adana’ya b r hat ç z ld ğ nde, 2071-2100 yılları arasında bu hattın batısında kalan bölüm 3-4 derece, doğusunda kalan bölüm 4-5 derece ısınacak. 2030’da Türk ye’n n büyük kısmı oldukça kuru ve sıcak b r kl m n etk s ne g rm ş olacak. Den z sev yes yükselerek tatlı su kaynakla- rını ve deltalarındak tarım alanlarını yok edecek” d yerek tehl ken n ülke- m z açısından korkunç boyutunu ortaya koymuştu. IPCC tarafından yapılan b r araş- tırmaya göre Türk ye, kl m n yarata- cağı etk ler bakımından dünyadak en r skl 5 bölge arasında yer almaktadır. IPCC’n n küresel ölçektek bulgularına paralel olarak Türk ye’de de ortalama yüzey sıcaklıklarında artış eğ l mler gözlenmekted r. Şek l 3’te görüldüğü g b 1990’lı yıllardan t baren sıcaklıkla- rın öneml ölçüde arttığı görülmekted r. 1994-2012 per yodunda 1997 yılı ve 2011 yılları har ç bütün yıllarda anomal ler (bell b r ölçüye, bell kurala uymama durumu) gözlenm şt r. Türkye’nn İklm Değşklğndek Yer 2010’da dünyamızda toplam sera gazı em syonu yıllık 42.9 m lyar ton d . Tablo 1’de görüldüğü g b bunun % 61’ n beş ülke (bölge) gerçekleşt r yor. Ç n, ABD, AB ülkeler (28 ülke), H nd stan ve Rusya. Fert başına sera gazı em s- yonunun dünya ortalaması 6.2 ton ola- rak hesaplanmakta. Burada ABD açık farkla b r nc sırada; k ş başına 22 ton. Türk ye’n n toplam em syonlar ç ndek payı %0.8, fert başına em syonumuz da Şekl 3: Türk ye’n n uzun yıllar ortalama sıcaklık anomal ler (TR2013-CC) Şekl 2: 1850 yılından günümüze kadar dünyadak yüzey sıcaklığı değ ş m (Anomal ler ), (IPCC,2013) Sıcaklık Anomalileri