Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 90. Sayı (Ocak 2016)

22 Su ve Çevre Teknolojileri / Ocak 2016 www.suvecevre.com r yle Türk ye’n n de dah l olduğu 188 Taraf ülke ulusal katkısını sunmuştur. Bu ülkeler n sera gazı em syonları, küre- sel em syonların yaklaşık yüzde 95’ ne tekabül etmekted r. Zaman ç nde rev ze ed lerek gel şt r lmes öngörü- len ulusal katkılar le küresel ortalama sıcaklık artışının sanay leşme önces döneme göre 2 °C’n n altında tutulması ve sıcaklık artışının 1,5 °C le sınırlan- dırılması yönünde çaba sarf ed lmes hüküm altına alınmıştır. Bununla b rl kte Par s Anlaşması, Kyoto Protokolü’nün aks ne sadece em syonların azaltılması odaklı değ l- d r. İkl m değ ş kl ğ ne uyum da en az azaltım kadar öneml ve öncel kl b r konu olarak ele alınmıştır. Uygulama araçları olarak n telend r len f nans, tek- noloj gel şt rme ve transfer le kapa- s te gel şt rme başlıklarına da ayrıca yer ver lm şt r. SU&ÇEVRE: Par s Anlaşması le Türk ye ne g b yükümlülükler n altına g r yor? Türk ye’n n mevcut durumu ve hedefler arasında ne kadarlık b r fark var? FATMA GÜLDEMET SARI: B l nd ğ üzere BM İkl m Değ ş kl ğ Çerçeve Söz- leşmes ne Taraf olan ülkeler, Sözleşme altında Ek-1, Ek-2 ve Ek-1 Dışı olarak kategor ze ed lmekted r. Ek-1 Taraf- ları gel şm ş ülkelerd r. Ek-2 Tarafları, Ek-1’ n b r alt grubudur ve Ek-1 dışında yer alan Taraflara f nans, teknoloj ve kapas te gel şt rme desteğ sağlamakla yükümlüdür. Ek-1’de yer almayan bütün Taraflar se Ek-1 dışı olarak adlandırıl- makta olup, Ç n, Brez lya, Meks ka, Suud Arab stan g b ülkeler bu grupta yer almaktadır. Türk ye, başlangıçta hem Ek-1, hem de Ek-2’de yer alırken, 2001 yılında alınan Taraflar Konferansı kararı le Ek-2’den çıkmış, ancak Ek-1’de kal- mıştır. Sosyo-ekonom k göstergeler bakımından Türk ye’ye benzer olan b rçok ülken n Ek-1 dışında yer alması, Sözleşme çerçeves nde haksız uygula- malara sebeb yet vermekted r. Sanay devr m nden bu yana küresel em syon- ların sadece b nde 7’s nden sorumlu olan Türk ye, gel şmekte olan ülke olmasına rağmen Ek-1’de yer aldığı ç n Ek-1 dışında yer alan gel şmekte olan ülkelere sağlanan f nans, teknoloj ve kapas te gel şt rme destekler nden yararlanamamaktadır. Bu nedenle, günümüzün sosyoekonom k gerçek- l kler n yansıtmayan ekler s stem ne Par s Anlaşması’nda atıf yapılmaması, Türk ye’n n en öneml kırmızı ç zg ler n- den b r olmuştur. Par s Anlaşması, bu eklere h çb r atıf bulunmamakta olup, bu durum, Türk ye’n n müzakereler- dek tutumuna paralell k arz etmek- ted r. Bunun yer ne, “gel şm ş ülke” ve “gel şmekte olan ülke” fadeler kulla- nılmış olup, hang ülkeler n gel şm ş, hang ülkeler n se gel şmekte olan ülke kategor s nde yer aldığı netl ğe kavuş- turulmamıştır. Par s Anlaşması’nın g r ş hükümle- r nde Çerçeve Sözleşme’n n ortak, fakat farklılaştırılmış sorumluluklar prens - b ne bağlı kalınacağı fade ed lmekte olup, Taraflar arası farklılaşmanın yen rej me esas teşk l etmes gerekt ğ n fade eden Türk ye ç n bu da oldukça öneml b r madded r. Par s Anlaşması’nın, 4. maddes , sera gazı em syonlarının küresel ölçekte azaltılmasına, gel şm ş ülkeler n eko- nom genel nde mutlak azaltım hedef bel rleyerek l derl k etmes ne l şk nd r. Daha kes n b r anlamı olan bu madde, anlaşma kabul ed lmeden önce değ ş- t r lerek daha esnek b ç mde fade ed lm şt r. Bu nedenle, Türk ye’n n ler- leyen dönemde gel şm ş ülke olarak n telend r lmes durumunda b le ülke- m z n mutlak em syon azaltımı yapmak konusunda zorlanmayacağı öngörül- mekted r. Bu da Türk ye adına olumlu b r gel şmed r. Par s Anlaşması uyarınca küresel sera gazı em syonlarının azaltılmasına katkı sağlamak ç n oluşturulacak olan yen karbon p yasası mekan zmalarına Türk ye’n n de katılım sağlaması müm- kün olab lecekt r. Bu da öneml b r kaza- nımdır; çünkü b l nd ğ üzere Türk ye Kyoto Protokolü altında oluşturulan em syon t caret mekan zmalarından yararlanamamaktadır. Par s Anlaşması uyarınca bütün Taraflar, her beş yılda b r daha dd alı hedefler çerecek şek lde ulusal katkı- larını rev ze etmekle yükümlü tutulmuş- RÖPORTAJ