Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 89. Sayı (Aralık 2015)

46 Su ve Çevre Teknolojileri / Aralık 2015 www.suvecevre.com REHBER DOÇ. DR. OSMAN A. ARIKAN Y. DOÇ. DR. MAHMUT ALTINBAŞ 8. ÇAMUR SUSUZLAŞTIRMA Ç amurun nha uzaklaştırılmasını kolaylaştırmak bakımından katı madde muhtevasının artırıl- ması veya su muhtevasının azaltılması, yan suyunun alınması gerekmektedr. Susuzlaştırma aşağıdak sebeplerden br veya brden fazlası amacıyla uygu- lanmaktadır: • Çamur hacminde belirgin bir azalma sağlamak suretyle arıtma çamur- larının nha uzaklaştırma alanına naklye masraflarını düşürmek • Susuzlaştırılmış çamur keklerinin çok daha kolay br şeklde kürek ve benzer aletlerle taşınablmelern sağlamak • Yakma uygulaması için çamurun kalorfk değern artırmak • Kompostlaştırma uygulaması için lave edlmes gereken yardımcı maddelern mktarlarını azaltmak • Arıtma çamurlarındaki fazla nemin gderlerek kokusuz ve kokuşmaya elverşsz kek oluşumunu sağlamak • Nihai uzaklaştırmada düzenli depo- lama terch edlrse bu sahalarda meydana gelecek sızıntı suyu üre- tmn azaltmak. Çamur suyunun alınması, vakum, pres, yatay bant fltre, burgulu pres, santrfüj gb usullerle veya kurutma yatakları ve çamur lagünleryle sağ- lanablr. Vakum, pres ve yatay bant fltre gb sstemler, makne ve teçhzat gerektren, yetşmş elemana htyaç gösteren, aynı zamanda yatırım ve şletme malyetler çok yüksek olan sstemlerdr. Kurutma yatakları se nşa ve şletme kolaylığı le nspeten düşük yatırım ve şletme malyetler sebebyle dğerle- rne göre terch edlmektedr. Bunların tek mahzurlu tarafı fazla alana htyaç göstermelerdr. İklm şartlarının uygun olduğu hallerde bu mahzur ortadan kalkmaktadır. Aktf çamur ve damlatmalı fltre arıtma tesslernden çıkan çamurlar çürütüldükten sonra çamur kurutma yataklarına verleblr. Aktf çamur tess- lernde çürütme önces terchen çamur yoğunlaştırma uygulanmaktadır. Aktf çamurun tadl edlmş şekl- lernden br olan uzun havalandırmalı sstemde uzun bekletme süres sebe- byle çamurlar stablze olduğundan, yoğunlaştırmayı müteakp çamurlar doğrudan çamur kurutma yataklarına verleblr. 8.1. Başlıca Susuzlaştırma Teknkler 8.1.1. Çamur Kurutma Yatakları Çamur kurutma yataklarının alanı, klme ve blhassa yağış le buhar- laşmaya bağlı olarak değşmektedr. Kurutma yatağı nüfus veya brm alan başına düşen yıllık katı madde yükü cnsnden hesaplanablr. Kurutma yataklarının alan htyacını bulmak çn yatağa br yılda kaç defa çamur serlebleceğnn blnmes gere- kr. Bu se kurutma yatağına gren ve çıkan su mktarlarının blnmesyle, yan madde korunum denklemler yazılmak suretyle bulunablr. Türkye’de yerleşm merkezlernn yağış ve buharlaşma rasatları da dk- kate alınarak hesaplanan kş başına lüzumlu kurutma yatağı alanları Tablo 21’de gösterlmştr. Tablo 21’n ncelenmes le Türkye çn anaerobk olarak çürümüş çamur- ların serldğ kurutma yataklarına yılda ortalama 3 la 24 defa çamur serleble- ceğ ve kş başına kurutma yatağı ht- yacının 0,038 la 0,325 m 2 /N arasında değştğ görülmektedr. İzmt, Rze, Trabzon ve Zonguldak gb bölgelerde yağışın buharlaşmadan çok fazla olması sebebyle açık kurutma (*) 2012 yılında T.C. Orman ve Su İşler Bakanlığı Su Yönetm Genel Müdürlüğü tarafından, İTÜ Çevre Mühendslğ Bölümü’nün katkılarıyla hazırlanan Atıksu Arıtma Tessler Tasarım Rehber’nden derlenmştr. Çamur Arıtma ve Uzaklaştırma - 5 (*)