Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 88. Sayı (Kasım 2015)

Su ve Çevre Teknolojileri / Kasım 2015 45 www.suvecevre.com TÜBİTAK Kamu Ar-Ge Projesi kapsa - mında yapılan kapsamlı b r nceleme ve değerlend rme çalışması sonunda, 12(=Sx) g KM/EN.gün aralığında kaldığı bel rlenm şt r (İnsel vd., 2014). Bu değer İSKİ’n n büyük ölçekl ler b yoloj k AAT’ler nde, 2014 yılı ver ler le, 50~60 g KM/EN.gün aralığında değ şmekted r. Çamur şleme (yoğunlaştırma, şart- landırma, stab l zasyon, susuzlaştırma, kurutma vb.) ve bertaraf (düzenl depolama, kompostlaştırma, yakma vb.) mal yet AAT toplam yatırım mal - yet n n %20-30’unu, şletme ve bakımın mal yet n n se ~%50’s nden fazlasını oluşturmaktadır. Sürdürüleb l r çamur yönet m , arıtma çamurları veya daha genel b r fade le ekonom k değer taşıyan unsurların (C, N, P, K vb.) etkin ve ver ml şek lde ger kazanım/ger dönüşümünün sağlandığı; çamur bün- yes ndek zararlı b leşenler n se nsan ve çevre sağlığına zarar vermeyecek şek lde, lg l mevzuat l m tler n n altında tutulduğu yöntem ve teknoloj ler n kul- lanılması olarak tanımlanmaktadır. 2. AAT ÇAMURLARI YÖNETİMİ İLE İLGİLİ YASAL ÇERÇEVE Çamur yönet m le lg l olarak ABD, ve B) nd katör bakter ve/veya pato- jen kr terler n , üçüncü t p b yokatılar (çok y t p b yokatılar, EQ sınıfı) ç n se patojen ve ağır metal l m tler n tanımlamaktadır. Yönetmel kte, araz ye (toprağa) uygulanacak çamurlarda ara- nacak kal te ç n ağır metallere yönel k 2 kademel l m tler ver lmekted r: Bu kapsamda öngörülen konsantrasyon üst l m tler ve k rl l k konsantrasyonu (veya eklen k k rl l k yükü) l m tler Tablo 2’de ver lm şt r. Tablo 3’te se ABD’de çamur kullanımı veya uzaklaştırılması (bertaraf) ç n lg l yönetmel klerde Avrupa B rl ğ ülkeler ve Türk ye’de yürürlükte olan yasal çerçeve ana hat- ları le aşağıda özetlenm şt r. 2.1. ABD Standartları ABD’de evsel n tel kte arıtma çamurları le b yokatıların kullanımı ve uzaklaştırılması (bertarafı) U.S. EPA’nın hazırladığı “40 numaralı Fede - ral Yönetmel k kısım 503” le düzen- lenm şt r. Bu yönetmel k esas olarak evsel atıksu arıtma çamur ve b yoka- tıların yönet m n başlıca 3 sınıf altında düzenlenmekted r. Sınıflardan k s (A Tablo 1. AB ülkelerinde AAT’lerde çamur üretimi (Kelessidis ve Stasinakis, 2012) Tablo 2. Araziye uygulanacak çamurlar için izin verilen kirlilik konsantrasyon limitleri (Turovskiy ve Mathai, 2006) Ülke Arıtma çamuru üretimi (1000 ton KM/yıl) Özgül çamur üretimi kg/ EN.yıl (g/EN.gün) Almanya (2005) 2.170 26,3 (72) İspanya (2005) 1.121 26,0 (71) Fransa (2004) 1.050 17,0 (47) İtalya (2005) 1.053 18,1 (50) Macaristan (2004) 184 18,2 (50) Polonya (2005) 486 12,7 (35) AB 15 9.806 21,9 (60) AB 12 1.151 11,5 (31,5) AB 27 10.957 17,7 (49) Kirletici Azami konsantrasyon limitleri a,b (mg/kg) Kirletici konsantrasyon limitleri a,c,d (mg/kg) Eklenik kirletici yükleri (kg/ha) Yıllık kirletici yükleri (kg/ ha/365-gün) Arsenik 75 41 41 2 Kadmiyum 85 39 39 1,9 Bakır 4300 1500 1500 75 Kurşun 840 300 300 15 Cıva 57 17 17 0,85 Molibden 75 - - - Nikel 420 420 420 21 Selenyum 100 36 100 5 Çinko 7500 2800 2800 140 Uygulama alanı: Araziye uygulanan tüm biyokatılar Yığın halindeki veya paketlenmiş biyokatılar Yığın halindeki biyokatılar Paketlenmiş biyokatılar Kaynak: U.S.EPA, 1994. (a) Kuru ağırlık bazında. (b) Mutlak değerler. (c) Aylık ortalama değerler.