Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 88. Sayı (Kasım 2015)

www.suvecevre.com 34 Su ve Çevre Teknolojileri / Kasım 2015 gönder lmes ne rağmen sanay tes sle- r nde oluşan arıtma çamurlarının nasıl değerlend r ld ğ hakkında kes n b l- g ler n bulunmadığı düşünülmekted r. İstanbul’dak bu sorunları çözmek ve yak nen tak p edeb lmek ç n İSKİ’de çamur yakma le lg l f z b l te çalışma- larına devam ed lmekted r. Çorum’da Çamur Yönet m Çorum Beled yes Atıksu Arıtma Tes s 1. Kademes 267.500 eşdeğer nüfusa h zmet edecek şek lde tasar- lanmış olup, tes s tam dolu kapas te le çalışmaktadır. Tes ste günde 25.000 kg arıtma çamuru oluşmaktadır. %25-%30 kuruluk oranında dekantör santr füj- lerden alınan çamura başka b r şlem uygulanmamakta ve arıtma tes s ala- nında kurumaya bırakılmaktadır. Kuru- tulan çamur daha sonra zaman zaman araçlarla şehre 13 km uzaklıkta olan ve Cel lkırı olarak s mlend r len bölgedek düzens z katı atık (vahş ) tes s ne gön- der lmekte ve orada depolamaktadır. Çorum Atıksu Arıtma Tes s ’ne sanay bölgeler n n ve kuruluşlarının atıksuları da geld ğ ç n AÇ’n n tarımda kullanıl- masından kaçınılmaktadır. Yıllık yaklaşık %25-%30 kuruluk oranında 9200 ton çamur oluşmaktadır (0.09 kg/eşdeğer nüfus.gün veya 0.1 kg/nüfus.gün), (2014 ver ler ). Kaynaklar • http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do? d=16169 • https://www.csb.gov.tr/db/cygm/ editordosya/IP_5.pdf • Andreadakis, A.D., Mamais, D., Gavalaki,E., Kampylafka, S., (2002). “Sludge Ut l sat on in Agriculture: Possibilities and Prospects in Greece”, Wat. Sc . Tech., 46, • Kurt, D., ‘’Arıtma Çamurları Bertaraf Yöntemler ve İşletme Mal yetler , Remond s Su ve Atık Su Teknoloj ler San. ve T c. A.Ş. Proje Müdürü, https://www.csb.gov.tr • Sanin, F.D., Clarkson, W.C. ve Vesilind, P.A., (2011),”Sludge Eng neer ng”, DEStech Publications Inc., ABD. • Sanin,D.F., (2012), “Arıtma Çamurlarının Yönetimi ve Yasal Çerçeve” , Türk Alman GWP Günü, 17-18 N san 2012 • Eroğlu, V.,(2014), ”Atıksuların Tasfiyesi”, Orman ve Su İşler Bakanlığı yayını, Ankara - Samsunlu, A.,(2012) “Atıksuların Arıtılması”, B rsen Yayınev , İstanbul. l YORUM sal kullanıma uygun olduğu, yüksek gübre değer nde AÇ üret ld ğ (%5-12 azot, %1-9 fosfor olacak şek lde) bel r- lenm şt r. At na ve benzer megapoller ç n gerek AÇ kal tes n n düşüklüğü, gerekse tarımsal alanlara uzaklığı nede- n yle AÇ’n n önce kurutulup daha sonra da ç mento fabr kalarında yakıt desteğ olarak kullanılması öner lm şt r. Türk ye’dek uygulamalara örnek teşk l etmes ç n, yaşadığım şeh r olan İstanbul’da ve doğduğum şeh r olan Çorum’da arıtma çamurun bertarafı hakkında aşağıda b lg ver lm şt r. İstanbul’da Çamur Yönet m (İSKİ) • Tuzla İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tes s ’nde: 25.100.920 kg/yıl, %98 TKM oranında arıtma çamuru çıkmaktadır (2014). • Paşaköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tes s ’nde: 7.331.794 kg/yıl, %98 TKM oranında arıtma çamuru çıkmaktadır (2014). • Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tes s ’nde: 33.708.780 kg/yıl, %98 TKM oranında arıtma çamuru çıkmaktadır (2014). • Ambarlı İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tes s ’nde: 29.989.850 kg/ yıl, %98 TKM oranında arıtma çamuru çıkmaktadır (2014). • 2014 yılında İstanbul’da günde ortalama 1.067.786 m 3 /gün çamur çıkarılmıştır. Aynı yılda uzaklaştırılan toplam kuru çamur m ktarı 263.374 m 3 /gün’dür. • Biyolojik ve ileri biyolojik atıksu arıtma tes sler nde ortaya çıkan atık çamurları mevcut termal kurutma tes sler nde %90 ve üzer nde kurutulmaktadır. Isıl değer olan kurutulmuş çamur, ç mento fabr kalarına yakıt olarak ver lmekted r. İstanbul’da başarılı çalışmalar yürü- ten İSKİ, arıtma çamurunun betrarafı konusunda arzulanan başarıya ulaşa- mamıştır. İSKİ’ye bağlı arıtma tes sler oluşan çamurlar ç mento fabr kalarına vahş ve düzenl depolama sahalarına ve tarımsal alanlara gönder lmekte veya ç mento fabr kalarında yakıt olarak kul- lanılmaktadır. Aynı kaynakta bel rt ld ğ ne göre, 2009 yılında 43.755 ton arıtma çamuru (16.548 ton endüstr yel, 27.207 ton evsel) ç mento fabr kalarında ek yakıt olarak değerlend r lm şt r. (Örn.: Bursa Ç mento atık alımında ton başına 175 TL talep etmekted r. Nakl ye masrafı üret c ye a t) İZAYDAŞ tarafından teh- l kel arıtma çamurunun bertarafı ç n stenen ücretler: Yakma şlem : 650 TL/ ton ; Düzenl depolama: 240 TL/ton’dur. 2015 yılında, Nuh Ç mento %90 kurutulmuş evsel atık çamur bertarafı ç n 100-120TL almaktadır. Su muh- tevası yüksek olan atık çamur kend kurutma tes sler nde şlem gördükten sonra yakılmaktadır. İZAYDAŞ tehl - kel atık çamurunun yakma şlem ne 650-450 TL/ton; düzenl depolamada tehl kel arıtma çamuru ç n 260 TL, evsel çamur ç n 220 TL/ton almakta- dır. İZAYDAŞ Kocael Beled yes ’n n b r kuruluşu olduğu ç n sah pler tarafından rastgele yerlere yasal olmayan şek lde atılan atıkları ve çamurları buralardan alıp bertaraf etmekte ve bu şlemler ç n sah pler bell olmadığı ç n b r tah- s lat yapamamaktadır. İZAYDAŞ, 2015 yılından bugüne kadar 30.300 ton atık çamur bertaraf etm şt r. Yunan stan’da en uygun n ha ber- taraf yöntem n n bel rlenmes ne yöne- l k nüfusun %65’ ne h zmet etmekte olan 18 büyük şeh rde (eşdeğer nüfus 5.300.000) yapılmak üzere anketler gel şt r lm şt r. Bu anketler n uygulan- ması le arıtma tes s şletmec ler n- den tes s şletme b lg ler toplanmıştır. Ayrıca AÇ’n n özell kler de laboratu- varda yapılan anal zlerle bel rlenm şt r. Parametreler 86/278/EC nolu direktif çerçeves nde tarımda kullanım ç n ağır metaller, toplam katı madde, organ k katı madde, toplam azot, toplam fosfor, fekal kol form açısından 1 yıl boyunca ölçülmüştür. Bu anal zler sonunda Yunan stan’da üret len AÇ’n n tarım-