Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 88. Sayı (Kasım 2015)

26 Su ve Çevre Teknolojileri / Kasım 2015 www.suvecevre.com Çok yaşanan …k… örnek …le yukarda anlattığımız “özgül ağırlığı” konusunu açıklayalım. B r nc örnek, kuyu suyunu süzen ve kuyu suyu f ltrasyonu ç n kullanılan kuartz kumu dolgulu f ltre: Bu kuyu- dan gelen çok küçük boyuttak… katı- ların özgül ağırlığı, kuartz kumu özgül ağırlığı kadar olsa dah… bunlar, f…ltre ters yıkama suyunun hızı …le f…ltrey… terk edeb…l…r. Ancak, kuyudan gelen katılar kum f…ltres… …ç ndek… kuartz kumu …r…l…- ğ nde veya daha …r… …se ve özgül ağırlığı 2,50’den daha yüksekse, bu katılar f…ltre ters yıkaması sırasında f…ltrey… terk ede- mez, f…ltre …ç nde b…r k…r. Sonuçta f…ltre …ç ndek… kum tabakası kalınlığı yavaş yavaş artar; kum f…ltres n n basınç kaybı yüksel…r ve anlattığımız sorunun farkına varamayan …şlet c…, kum f…ltres n… çok sık ters yıkar. Dolayısıyla çok m ktarda su ,ters yıkama sırasında telef olur. İk nc örnek, çel k sanay nde soğutma suyundak dem r oks d (tufalı) f ltreleyen kum f ltreler : Çel k sanay……nde TUFAL olarak adlandırılan dem…r oks d n yoğunluğu 5 gram/cm 3 üzer nded…r ve proses gereğ… soğutma suyuna g…rer. Tufalın …r… olanları kum f…ltres ne gelmeden önce çöker. Su …le sürüklen p kum f…ltres ne gelen tufa- lın büyük b…r oranı f…ltre ters yıkaması sırasında f…ltrey… terk edemez, aks ne, f…ltre dolgusundan daha ağır olduğu …ç n f…ltre dolgu tabakalarının alt kısım- larına doğru hareket eder. F…ltre …ç nde kalan bu tufal malzemes… zaman …ç nde b…rb…rler… …le b…rleş…r ve f…ltren n basınç kaybını yükselt…r. Çözüm Nedƒr? Kum f…ltres… bazı katıları ters yıka- mada atamadığı …ç n tab…… k… kum f…lt- res nden vazgeçmek gerekmez. Kum f…ltres… önces… …r… katıları ayıran b…r “mekan…k f…ltre” su s…stem ne monte ed…l…r, böylece kum f…ltres ne yalnızca küçük katıların gelmes… sağlanır ve kum f…ltres n n sorunu azaltılır. Kum fƒltresƒ öncesƒ ne tür mekanƒk fƒltreler kullanılabƒlƒr? Artık dünyada …let…ş m arttı, her ülke- n n gel…şt…rm…ş olduğu mekan k f…ltrelere ulaşmak mümkün oluyor. B z m kend… uygulamalarımızda başarılı bulduğu- muz su f…ltres… türler… şunlardır: Kuyu suyu f…ltrasyonunda, kuyu suyundak… katıların türüne göre, kum f…ltres… önces… “D…skl… F…ltre” …le çok başarı elde ett…k. D…skl… f…ltreler arzu ed…len …r…l ktek… katıları sudan ayırmak üzere tasarlanan ve kum f…ltres ne kıyasla yaklaşık onda b…r oranında ters yıkama suyu sarf eden ve az yer …şgal eden f…ltrelerd…r. D…skl… f…ltreler ve kumanda panoları tab at ortamına uygun f…ltrelerd…r, b na dışına konab…l…r. D…skl… f…ltreler 0,2 bar g b… düşük basınç kaybı …ç n tasarlanır ve basınç kaybı 0,5- 0,6 bar olduğunda f…ltre otomat k ters yıkamaya geçer. Res m 3’te b…r d…sk f…ltre görülüyor. Çel k sanay……nde, tufallı suların f…lt- rasyonunda, kum f…ltres… önces… “Katı Ayırıcı” tab…r ed…len mekan k f…ltrelerle başarılı su f…ltrasyonu yapılab…l…yor. Katı ayırıcılar doğru tasarlanırsa, özgül ağırlığı 5 gram/cm 3 üzer nde olan tufal part küller n… 40-50 m kron sev yes ne kadar sudan ayırır. Katı ayırıcı sudan ayırdığı katıları c hazın alt haznes ne gönder…r, dolayısıyla suyun geç d… üzer nde basınç kaybını değ…şt…recek b…r malzeme bulunmaz. Katı ayırıcının yarattığı basınç kaybı, suyun c haz …ç n- dek… sürtünmes… …le oluşur; bu da 0,5- 0,8 bar mertebes nded…r ve su deb…s… değ…şmed kçe …lk günkü basınç kaybı h ç değ…şmez. Katı ayırıcılar ve deşarj vanası kumanda panoları tab at orta- mına uygun ek pmanlardır, b na dışına konab…l…rler. Res m 4’te, kum f…ltreler… koruyucusu olarak görev yapan katı ayırıcılar görünüyor. Katı ayırıcının kapladığı alan, kum f…ltres… …le kıyaslanamayacak kadar azdır. Örneğ n 100 m 3 /saat su deb…s… …ç n kum f…ltres… yaklaşık 7-8 m 2 yer alır- ken, katı ayırıcı yalnızca 0,25 m 2 yer alır. Katı ayırıcının kend n… tem zlemede harcadığı su m ktarı, kum f…ltres n n ters yıkamada harcadığı su m ktarı …le kıyas- lanamayacak kadar azdır. Kum fƒltresƒ koruyucu fƒltresƒnƒn dƒğer bƒr avantajı Kum f…ltres…nde, f…ltrelenmem…ş su …le temasta olan su g…r…ş vanası, …r… katılar tarafından aşınma, zedelenme ve bozulma r…skler… taşır. Kum f…ltres… önünde koruyucu b…r “ön f…ltre” oldu- ğunda su g…r…ş vanasının bozulma r…sk… en aza …ner. Sonuç olarak, b…r su arıtım s…ste- m nde kum f…ltres… kullanılması plan- landığında, f…ltrelenecek suyun …ç ndek… katılar …ncelenmel d…r. Kum f…ltres n n ters yıkaması sırasında f…ltrey… terk ede- meyecek türde katılar ham suda bulu- nuyorsa, kum f…ltres n… korumak amaçlı mekan k b…r f…ltre seç…lmel… ve projeye eklenmel d…r görüşündey z. l Resƒm 2. F ltre ters yıkaması sırasında f ltrey terk edemeyen katılar Resƒm 3. Kum f ltres koruyucusu olarak D skl F ltre, 160 m 3 / saat Resƒm 4. Kum f ltreler koruyucusu olarak Katı Ayırıcılar 4 x 1000 m 3 / saat SU DÜNYASI