Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 87. Sayı (Ekim 2015)

60 Su ve Çevre Teknolojileri / Ekim 2015 www.suvecevre.com 7.4.7. Çamurun Stab l zasyon Dereces ve Süzüleb l rl ğ Çamur çürütücü hacmi 37 °C’lik bir sıcaklık ve 20 günlük çürüme süresine göre boyutlandırılır (Şekil 16). Çürüme süresi, belli bir sıcaklıkta %90 stabili - zasyon ç n gerekl süre olarak alınır. Çürütme süresi arttıkça çamurun sta - bilizasyon derecesi de artar (Şekil 17). Arıtma tes s çamurlarının stab l zas- yon derecesi, çürümüş çamurun BOİ 5 / KOİ oranı yerine UKM ve yağ-gres muh - tevaları zlenmek suret yle de zleneb l r (Şekil 18.). Bu aynı zamanda çamurun suyunu daha çabuk bırakması, yan kapiler emme süresinin (KES) veya özgül d renc n n azalması sonucunu doğurur (Şekil 19). Şekilden de görü - leceğ üzere θ c’ye bağlı yağ gres içe - riği ve KES değerleri arasında tam bir paralell k bulunmaktadır. Termofilik çürütme halinde sıcaklı - ğın 54 °C ve çürüme süresinin 12 gün olması tavsiye edilmektedir. Çamur çürütücülerde tank sıcaklığının ∆ t ≤ +2°C olacak şek lde kontrolü, s stem ver ml - l ğ bakımından çok öneml d r. 10.7.5. Havalı çürütme Havalı çürütme prosesi, atık aktif çamura, karışık (ön çökeltim + atık Şek l 16. 1 kg kuru organ k maddeden gaz üret m potans yel (Imho®, 1984) Şek l 17. Stab l zasyon dereces n n çürüme süres le değ ş m (Öztürk, 2007) aktif çamur veya ön çökeltim + dam - latmalı f ltre çamuru) çamurlara veya uzun havalandırmalı akt f çamur pro- sesler nde ortaya çıkan çamurlara uygulanmaktadır. Bu yöntem, kapa- sitesi 2 m 3 /s’ye kadar olan tesislerde başarıyla uygulanmaktadır. Uçucu katı madde g der mler havasız çürütme proses le yaklaşık aynı oranda ger- çekleşmektedir. Duru fazda ise havasız çürütme proses ne kıyasla daha düşük BOİ konsantrasyonları bulunmaktadır. Havalı çürütme uygulaması ile koku - suz, humus benzer , b yoloj k olarak kararlı n ha ürünler elde ed leb lmekte ve çamurun bünyes ndek temel gübre değerler ger kazanılab lmekted r. İşle- t lmeler n speten kolaydır ve lk yatı- rım maliyetleri düşüktür. Çamurların ayrı olarak çürütülmeler sırasında, b yoloj k çamurun havalı olarak çürü- tülmes daha caz p b r seçenekt r. Bu stab l zasyon yöntem n n en bel rg n mahzurlarından b r s havalandırma ç n gerekl oks jen n sağlanab lmes sıra- sında yüksek enerj masraflarına gerek duyulmasıdır. Ayrıca elde ed len çamur- ların susuzlaştırılma özell kler zayıftır. Havalı sistemler ortam sıcaklığından, tank geometr s nden, beslenen çamur konsantrasyonundan, karıştırma/hava- landırma ek pmanlarının t p nden ve tankın yapıldığı malzemeden öneml ölçüde etk lenmekted r. Faydalı yan ürün olan metan üret m n n ve enerj ger kazanımının olmaması se proses n d ğer mahzurlarıdır. İy b r patojen g der m n n sağlana- bilmesi için 20˚C’de katı madde bek - leme süresinin en az 40 gün, 15˚C’de ise en az 60 gün olması gerekmektedir. 40 günün altında şlet len havalı çürütücü- lerde, y ver mde patojen g der m ste- n rse, lave depolama kapas tes n n veya yoğunlaştırıcının bulunması gerekmek- tedir. Yukarıda önerilen çamur bekleme süreler nde şlet lmeyen havalı çürütü- cülerde, patojen çer kler n n, uçucu katı madde g der mler n n ve vektör canlılar ç n caz p olmayan ortamların oluşup oluşmadığı sürekl kontrol ed lmel ve zlenmel d r. Şek l 18. Anaerob k Çamur çürütücülerde yağ-gres muhtevasının çamur yaşıyla değ ş m Şek l 19. Kap ler emme süres n n (KES) çürüme süres yle değ ş m REHBER