Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 86. Sayı (Eylül 2015)

64 Su ve Çevre Teknolojileri / Eylül 2015 www.suvecevre.com REHBER 4.3. Çamur Depolama Çamur, deb değ ş mler n önlemek ve çamur arıtım ün teler çalışmadığı zamanlarda çamurun b r kt r lmes n sağlamak amacıyla depolanır. Çamur depolama, özell kle, k reç stab l zas- yonu, mekan k susuzlaştırma, kurutma ve yakma prosesler ne sab t deb yle besleme yapmak açısından öneml d r. Düşük bekletme sürel çamur depo- lama, atıksu çökelt m tankı veya çamur yoğunlaştırma tankında yapılab l r. Uzun bekletme sürel çamur depo- lama, havalı ve havasız çürütme tankı g b stab l zasyon tanklarında veya özel tasarlanmış ayrı tanklarda yapılır. Küçük s stemlerde çamur genell kle çökelt m tankı veya çürütücülerde depolanır. Havalı ve havasız çürütme kullanma- yan büyük s stemlerde, çamur ayrı karıştırıcıda veya depolama tankında saklanır. Bu tanklar b rkaç saatten b r- kaç güne kadar depolama yapab lecek kapas tede boyutlandırılmalıdır. Çamur 2-3 günden daha uzun sürelerde depo- lanacak se, çamurda bozunma mey- dana geleb lecek ve susuzlaştırılması güçleşecekt r. Çamur, sept kleşmey önlemek ve karıştırmayı y leşt rmek ç n genell kle havalandırılır. Mekan k havalandırıcılar tam karışımın sağlanması ç n gerek r. Sept kleşmey ve kokuyu önlemek ç n depolama veya karıştırma tankında klor ve h drojen peroks t kullanılmak- tadır. Sodyum h droks t veya k reç, pH’ı yükselterek kokuyu kontrol etmek ve h drojen sülfürü çözelt de tutmak ç n kullanılır. 5. ÇAMUR YOĞUNLAŞTIRMA Atıksu arıtma tes sler nde yoğunlaş- tırıcıların kullanılma amacı atık çamurun katı madde m ktarının (konsantras- yonunun) artırılmasıdır. Ön çökelt m havuzundan ve b yoloj k kademeden gelen atık çamurdak katı madde kon- santrasyonu yoğunlaştırıcılarda uygu- lanan çeş tl yöntemlerle arttırılır. Böy- lece daha sonra uygulanacak şlemler ç n yüksek katı madde çer ğ ne sah p çamur elde ed l r. Çamurun katı madde konsantras- yonunda sağlanan artış başlangıçtak hacm n n azalmasını sağlar. Örneğ n % 1 katı madde çeren çamur % 100 hacme sah pken, aynı çamur % 5 katı madde çerecek şek lde yoğunlaştırıldığında başlangıçtak hacm n n % 20’s ne sah p olmaktadır. Yoğunlaştırıcılar yardımıyla bu şek lde sağlanan çamur azalması, çamur bertaraf tes sler n n boyutlarının küçülmes n ve mal yetler n n azalma- sını sağlamaktadır. Özell kle boyutlan- dırması katı madde bekletme süres ne göre yapılan anaerob k çürütücüler n hacm , ön yoğunlaştırıcı kullanılarak katı madde m ktarının arttırılması sure- t yle azaltılmaktadır. İht yaç duyulması hal nde çamur çürütücülerden sonra son yoğunlaştırıcı da nşa ed leb l r. Bu şek lde çamur muhtevasında stenen su ve katı madde oranları sağlanab l- mekted r. 5.1. Çamur Yoğunlaştırıcı T pler Uygulamada genell kle beş t p yoğunlaştırıcıya rastlanmaktadır. Bun- lar: • Yerçekimli yoğunlaştırma, • Flotasyonlu (çözünmüş hava yüzdürmes ) yoğunlaştırma, • Santrifüjle yoğunlaştırma, • Bantlı yoğunlaştırma, • Tambur (döner elekli) yoğunlaştırma olarak sıralanab l r. 5.1.1. Yerçek ml Yoğunlaştırma En çok terc h ed len yoğunlaştırıcı t p , yerçek m le yoğunlaştırma esasına dayanan yoğunlaştırıcılardır. Bunlar sürekl veya kes kl olarak çalıştırılab - len s stemlerd r. Klas k b r yerçek ml yoğunlaştırıcı s stem Şek l 7’de ver lm şt r. Çamurdan suyun ve gazın uzaklaş- tırılmasını sağlayan düşey kollu karış- tırma teçh zatı bulunmaktadır. Yerçe- k m le yoğunlaştırmanın çalışma pren- s b çökelt m havuzlarınınk ne benzer. Çalışma prens b bakımından farklı üç bölge vardır: • Yoğunlaştırıcı üst suyunun toplan - dığı tem z bölge: Katı maddeden ayrılan su savaklar yardımıyla alınır. Bu su ç nde katı madde konsant- rasyonu çok düşüktür (% 0,01 K.M.). • Besleme bölgesi: Üniform katı madde konsantrasyonuna sah pt r (% 0,5-2 K.M.). • Sıkışma bölgesi: Çamurun alındığı bu bölgede, katı madde konsant- rasyonu yüksekt r (% 5-10 K.M.). Bu çamur tabakasının yüksekl ğ arıtma tes s operatörü ç n şlet- mede ana kontrol parametres d r. Genelde çamur tabakasının kalınlığı ve katı madde bekletme süres doğru seç ld ğ nde gaz oluşumu problem ne rastlanmaz veya problem m n mum olur. Uzun yoğunlaştırma süreler nde çamurda gaz ve koku oluşması duru- munda yoğunlaştırıcıya floklaştırıcı ver lmek suret yle çamurun yoğun- laşma kapas tes artırılır. Böylel kle yoğunlaşma süres kısaltılab l r. Büyük arıtma tes sler nde ön çökelt mden gelen çamurla b yoloj k kademeden gelen çamurun b rl kte yoğunlaştırılma- sında sorunlarla karşılaşılır. Taze çamur akt f çamura göre daha kısa sürede yoğunlaştırılab lmekted r. Taze çamur ç n lave b r önlem alınmadan yeter kadar yoğunlaştırma sağlanamamak- tadır. Yoğunlaştırıcıda meydana gelen çürüme olayları çamurun susuzlaştırıl- masını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle ön çökelt m ve son çökelt m havuzlarından gelen çamurların ayrı ayrı yoğunlaştırıl- ması faydalıdır. Atık (fazla) b yoloj k çamurda mey- Şek l 7. Klas k Yerçek ml Yoğunlaştırıcı