Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 85. Sayı (Ağustos 2015)

46 Su ve Çevre Teknolojileri / Ağustos 2015 www.suvecevre.com hang b r organ ze sanay bölges ndek f rmaların pek çoğuna h zmet sunab le- cek kadar gen ş b r sektörel yelpazeye sahip. Firma bünyesinde su ve atıksu endüstr s nden gıda ve çecek endüst- r s ne, petrol endüstr s nden k mya endüstr s ne kadar pek çok sektörde ht yaç duyulan b r h zmet yürütülüyor. Ölçüm Enstrümanının Rolü Endüstriyel kurumlarla beraber su ve atıksuya da r çözümler sunan çevre danışmanlık f rmalarının da en öneml ht yaçlarından b r s , ney n ne kadar üret ld ğ n n/tüket ld ğ n n b l nmes . Petrokimya, tarım, ilaç-kozmetik, kağıt, mak ne, metalurj g b büyük ölçekl üret c lere sah p pek çok sektörde ve su/kanal zasyon alanlarında akışkanın m ktarını, yoğunluğunu, sıcaklığını, basıncını ve buna benzer özell kler n ölçme ht yacı ön plana çıkıyor. Söz konusu ölçüm alanları ç n basınç/sıcak- lık transm tter , fark-basınç transm t- ter , br ks ölçer, deb metre g b çeş tl ölçüm enstrümanları kullanılıyor. Ölçüm enstrümanları konusunu Türkiye’ye getirmiş ilk firma olan Enelsan, sayılan enstrümanlar ve ölçüm teknoloj ler konusunda uzun yıllardır faal yet ç nde bulunuyor. Endüstriyel ölçüm denilince akla gelen lk enstrümanlardan b r yoğun- luk/br ks ölçer. B l nd ğ g b fabr ka- larda üret len sıvı ürünler n en öneml özell kler nden b r de yoğunlukları. Yoğunluk faktörü kalite için de önemli bir standart. Yoğunluk ölçümüyle ilgili b r kavram olan br ks, yüz gram sıvı şeker solüsyonundak sukroz m ktarını gram cinsinden ifade ediyor. Enelsan bünyes nde tem n sağlanan yoğunluk ölçerler h drokarbon, su bazlı solüsyon- lar, sıvı şeker, sıvılaştırılmış doğalgaz, sıvı karışımlar, meyve suyu, ç kolata, hamur, yağ, as t, alkal solüsyonlar, alkol, amonyak, boya, çözücüler, zamk, köpük ve çamur, soğukluk ve ısı transfer ortamları ve benzer unsurlar üzer nde ölçüm yapıyor. Ölçüm teknoloj s nde öne çıkan ve Enelsan tarafından tedariği sağlanan b r d ğer enstrüman grubu da basınç- sıcaklık transm tterler . Adından da anlaşılab leceğ g b bu transm tterler sıvıların, gazların ve buharın basıncını, mutlak basıncını ve sıcaklığını ölçmede kullanılıyor. Basınç ölçümünde kullanı- lan teknoloj lerden b r de fark-basınç yöntem yle basınç ölçme şlem . Sıcaklık transm tterler se sıcaklık ölçümünü temel alan c hazlar olup, probtan alınan sıcaklığın fonks yonu olan elektr k b lg s n n anlamlı olan oto- masyon standart s nyaller ne dönüş- türülmes prens b yle çalışan aygıtlar. Sensör olarak genelde PT100 gibi d renç değ şken veya termokulp g b ger l m değ şken ürünler kullanılıyor. Transm tter buradan gelen l neer olma- yan elektr k b lg s n , kompanzasyonlar eşl ğ nde doğrusallaştırıyor ve daha önceden sıcaklık transm tter c hazına g r lm ş skala ç nde oransal olarak gös- teriyor. Enelsan sıcaklık transmitterleri -50 °C ile +600 °C arasını kapsayan sıcaklık ölçüm aralığına sah p olan, tek- n k açıdan gel şm ş ürünler. Su ve Atıksu Proseslernde Debmetre Çözümü Zararlı içeriği sebebiyle oluşan atık- suyun n tel ğ ne bakılmaksızın arıtmaya tâbî tutulması gerek yor. Çünkü bu atıksu türler , suyun doğal şartlarda çermed ğ organ k ve norgan k madde m ktarı yoluyla k rlet lm ş suyu fade ed yor. Bu k rl l k se çme suyu kaynak- larına b le karışma tehl kes bulunan, özell kle endüstr yel anlamdak türü c dd çevresel sorunlara sebep olab - len b r k rl l k. Yeme-içme alışkanlıklarımızın ve bu alandak kal ten n bel rlenmes konu- sunda en etk l aktörler arasında gıda ş rketler ve çme suyu üret c ler başı çek yor. Bu sektördek ş rketler n üret m kal tes ç n olmazsa olmaz unsurlardan biri de ölçüm teknolojisi. Nitekimman- yet k deb metreler n en yaygın kullanım alanları su, atıksu ve arıtma s stemler . Hang üründen, ne kadar, ne yoğun- lukta, hang sıcaklık ve basınç aralığında üret ld ğ n n b lg s ölçüm enstrümanları ves les yle sağlanıyor. Sağlık ve çevre den l nce akla gelen b r d ğer faktör de ç nde yaşanılan ortam. B l nd ğ g b ülkem z dünya çapında üret m tes sler n bünyes nde bulunduran b r üret m üssü konu- munda. Bu konumun ekonom k avan- tajları yanında çevresel dezavantajları olduğu da bir gerçek. İşte bu dezavan- tajları azaltmak, mümkünse ortadan kaldırmak ç n de atıksu ve atık madde m ktarının ölçümlenmes ve kontrol ed lmes şart. Su, atıksu ve atık madde m ktarının ölçümlenmes ve kontrol - zasyonunda da y ne ölçüm enstrüman- larının rolü kend n göster yor. Endüstriyel arıtma tesisleri ve içme suyu dolum fabr kaları g b büyük ölçekl tes slerde deb ölçümü ç n kulla- nılan çeşitli enstrümanlar mevcut. Farklı kullanım koşulları ve farklı ht yaçlar ç n tasarlanmış açık kanal deb metres , akış anahtarları, vorteksmetre, ultrason k deb metre, kütle akış ölçer ve oval çarklı sayaç bunlardan bazıları. Bu ürünler n tamamının tedar ğ n sağlayan Enelsan’ın üretimini yap- tığı en kapsamlı c hazlardan b r se elektromanyetik debimetre. Enelsan elektromanyet k deb metreler pek çok deb metre türüne göre çok daha has- sas ölçüm kab l yet sunuyor. Ölçüm ç n elektromanyet zma ver ler kul- lanıldığından mekan k arıza ht mal daha düşük olup tıkanma, patlama vb. tehl keler de d ğer deb metrelere kıyasla daha düşük. Elektromanyetik deb metreler n malatında, kullanılacak- ları alanlara yönel k ebon t, seram k ve teflon kaplama türleri kullanılıyor. Yine ürünler n sıcaklığa dayanma kab l yet ç n de farklı kullanım alanları ç n farklı materyaller kullanılıyor. Türkiye’nin ilk ve tek yerli elektro- manyetik debimetre üreticisi olan Enel- san bünyes nde pazara sunulan elekt- romanyet k deb metreler teknoloj k açıdan son derece hassas süreçlerden geç r lerek üret l yorlar. Herhang b r üret m tes s ndek pek çok çeş t sıvının akış m ktarının ölçümlenmes yle görevl bu deb metreler, hata paylarının alter- FİRMA PROFİLİ