Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 84. Sayı (Temmuz 2015)

56 Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2015 www.suvecevre.com Katı veya Çamur Tipi Kullanılan Pompa Açıklama Elekte tutulan katı atıklar Pompalanmaz Pnömatik ejektör kullanılabilir Kum Tork akışlı (yüksek devirli) santrifüj Kumun aşındırıcı karakteri ve kumaş vb. bulunması pompalamayı zorlaştırır. Sürtünme ve zorlama olabilir. Pnömatik ejektör veya mamut pompa da kullanılabilir. Köpük Klapeli pompa, Mono pompa Diyafram pompa Açık fanlı santrifüj pompa Köpük, genellikle çamur pompası ile pompalanır. Vanalar, çamur ve köpük durumuna göre ayarlanır. Büyük sistemlerde ayrı köpük pompaları kullanılır. Pompalamadan önce, homojenleştirmek için köpük karıştırıcı kullanılır. Pnömatik ejektör de kullanılabilir. Birincil çamur Klapeli pompa, tork-akışlı, mono pompa, santrifüj ve diyafram Genellikle, ön çökeltim çamurunun mümkün olduğu kadar konsantre olması istenir. Bunun için çamur, çamur haznesinde toplanır ve belirli sürelerle pompalanır. Bu şekilde katıların pompalama periyotları arasında toplanması ve konsolide sağlanır. Ham ön çökeltim çamurunun özelliği, arıtma sistemi tipine, verimine ve atıksudaki katıların özelliğine göre değişkenlik gösterir. Biyolojik çamurlar Birincil çamurun aynısıdır. Biyolojik arıtmada 1) Atık aktif çamur, 2) Damlatmalı filtre sonrası humus çamuru, 3) Çürütme tankı süzüntü suyu ve 4) Susuzlaştırma işleminden dönen çamur, çamur özelliğini etkiler. Kimyasal çöktürme çamuru Dalgıç, tork akışlı santrifüj, mono pompa, diyafram, yüksek basınçlı piston Birçok durumda, çamurun özelliği, santrifüj pompa için uygun değildir. Çürütülmüş çamur Tıkanmasız ve tork akışlı santrifüj, mono pompa, klapeli ve diyafram pompalar İyi çürütülmüş çamur homojen olup %5-8 katı madde ve gaz kabarcığı içerir, Katı madde oranı %12’ye kadar artabilir. İyi çürütülmemiş çamuru kullanmak zordur. Eğer elek ve kum tutucu kullanılmış ise tıkanmasız santrifüj pompa kullanılabilir. Damlatmalı Filtre humusu Tıkanmasız ve tork akışlı santrifüj, mono, klapeli ve diyafram pompalar Çamur genellikle homojen karakterde olup, kolaylıkla pompalanır. Geri dönüş veya atık aktif çamur Klapeli, diyafram, yüksek-basınçlı piston, mono pompa, pozitif yer değiştirmeli Çamur , sulu ve ince katıları içerdiğinden tıkanmasız pompalar kullanılabilir. Bu pompalarda floküle partikülleri kırılmasını en aza indirmek için düşük hızlar önerilir . Yoğunlaştırılmış çamur Klapeli, mono pompa diyafram, yüksek-basınçlı piston Dönüşümlü kullanılan mono pompalar, çamur kütlesini hareket ettirebilme özelliğine sahip olduğundan konsantre çamurlar için uygundur. Tork akışlı pompalar da kullanılabilir, ancak sulandırma gerekebilir. Tablo 9. Çamur tiplerine göre pompa seçimi uygulamaları (Metcalf & Eddy, 2003) hızına bağlıdır. Katı ve uçucu madde konsantrasyonunun artması ve düşük sıcaklık, yük kaybında artışlara sebep olmaktadır. Katı madde yüzdes le uçucu kısmın yüzdes çarpımının 600’ü aşması durumunda pompalamada güç- lüklerle karşılaşılır. Su, yağ ve d ğer akış- kanlar “Newton an” karakterl d r. Lam - ner akış şartlarında bu sıvılardak basınç düşüşü, hız ve v skoz te le orantılıdır. Hız bell kr t k değer n üzer ne ulaştı- ğında, akış türbülanslı olur. Yoğunlaş - tırılmamış akt f çamur ve damlatmalı f ltre çamuru g b sulu çamurlar, suya benzer davranış göster rler. Ancak konsantre akt f çamur Newton an sıvı değ ld r. Newton an olmayan sıvılar ç n lam ner şartlardak basınç düşüşü akışla orantılı olmadığından v skoz te de sab t değ ld r. Yoğunlaştırılmamış aktif çamur ve damlatmalı f ltre çamurunun terf ndek yük kaybı, aynı şartlar ç n elde ed len sürekl yük kaybından %10-25 daha büyüktür. Düşük akım hızlarında birin - c l, çürütülmüş ve yoğunlaşmış çamur plast k davranış göster r. Bu durumda d renc n yen leb lmes ç n önce bell b r basınç gerek r ve sonra akış başlar. Lam ner akış boyunca hız, kr t k hız olan 1,1m/s’ye ulaşana kadar hızın lk kuvvet le d renç artar. Kr t k hızın üzer ndek değerlerde (örneğ n 1,4m/s’de) akış REHBER