Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 84. Sayı (Temmuz 2015)

Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2015 47 www.suvecevre.com öneml d r. Yakma ve araz ye uygulama metotları ç n çamurdak ağır metal ve h drokarbonlar ölçülmel d r. Yakma g b termal prosesler ç n çamurun kalor f k değer bel rlenmel d r. Çamurun araz de bertarafı ve faydalı kullanımını etk leyen başlıca özell kler , organ k çer ğ (uçucu katı olarak ölçü- lür), bes maddeler , patojenler, metal- ler ve toks k organ klerd r. Çamurun araz de kullanılması durumunda, gübre özell ğ (azot, fosfor ve potasyum çe- r ğ ) önem kazanır. T car b r gübre le çamurun karşılaştırması Tablo 5’te ver l- mekted r. Araz ye ver len çamur, b tk büyümes ç n gereken bes maddeler n karşılar. Bazı uygulamalarda, çamurun fosfor ve potasyum çer ğ b tk gerek- s n m n karşılayamayacak kadar az ola- b l r. Çamurdak z elementler, norgan k k myasal elementler olup, b tk ve hay- vanlar ç n düşük konsantrasyonlarda faydalı, yüksek konsantrasyonlarda zararlı olab l r. Atıksu arıtma çamur- larındak ağır metal konsantrasyonları Tablo 6’da ver lmekted r. Çamurun ara- z de kullanım m ktarı, yapısındak ağır metal konsantrasyonuna bağlıdır. 1.3. Çamur M ktarı Çeş tl proses ve şlemler sonucu üre- t len çamur m ktarı ve f z ksel özell kler le lg l b lg ler Tablo 7’de ver lmekted r. Bu b lg ler kullanılırken, üret len çamur m ktarının büyük değ şkenl k gösterd ğ unutulmamalıdır. Farklı atıksu arıtma şlemler nden ve prosesler nden kay- naklanan çamurların f z ksel özell kler ve m ktarları Tablo 8’de ver lm şt r. 1.3.1. Çamurda Hac m-Özgül Ağırlık İl şk ler Çamur hacm , büyük oranda çe- r ğ ndek su m ktarına ve daha az oranda se katı madde özell ğ ne bağ- lıdır. Örneğ n %10 katı maddel çamur, ağırlık olarak %90 su çer r. Katı madde, sab t (m neral) katı ve uçucu organ k katıdan oluştuğundan, katı madden n özgül ağırlığı aşağıdak g b hesaplanır: W s = çamurun toplam katı madde ağırlığı S s = toplam katının özgül ağırlığı Tablo 2. Çamur İşleme ve Bertaraf Metotları (Metcalf & Eddy, 2003) İşletme, proses ve arıtma metotları Fonksiyonları Terfi Çamurların iletimi Ön İşlemler Çamur öğütme Kum ayırma Çamur karıştırma Çamur saklama Boyut küçültme Kum ayırma Karıştırma Depolama-saklama Yoğunlaştırıcı Yerçekimli yoğunlaştırıcı Flotasyonlu yoğunlaştırıcı Santrifüjlü yoğunlaştırıcı Bantlı yoğunlaştırıcı Döner elekli yoğunlaştırıcı Hacim azaltma Hacim azaltma Hacim azaltma Hacim azaltma Hacim azaltma Stabilizasyon Kireç stabilizasyonu Isıl işlem Havasız çürütme Havalı çürütme Kompostlaştırma Stabilizasyon Stabilizasyon Stabilizasyon, kütle azaltma Stabilizasyon, kütle azaltma Stabilizasyon, ürün giderimi Şartlandırma Kimyasal şartlandırma Termal (ısıl) Çamur şartlandırma Çamur şartlandırma Dezenfeksiyon Pastörizasyon Uzun-süreli saklama Dezenfeksiyon Dezenfeksiyon Susuzlaştırma Vakum filtre Santrifüj Bant filtre Pres filtre Çamur kurutma yatakları Solar kurutma Çamur lagünleri Hacim azaltma Hacim azaltma Hacim azaltma Hacim azaltma Hacim azaltma Hacim azaltma Saklama ve hacim azaltma Isıl kurutma Flaş kurutucu Sprey kurutucu Döner tamburlu kurutucu Çok hücreli kurutucu Çoklu etkili buharlaştırıcı Kütle ve hacim azaltma Kütle ve hacim azaltma Kütle ve hacim azaltma Kütle ve hacim azaltma Kütle ve hacim azaltma Termal Bertaraf Çok hücreli yakıcı Akışkan yataklı yakıcı Katı atıklarla birlikte yakma Islak-hava oksidasyonu Derin şaft reaktörü Hacim azaltma, kaynak geri kazanımı Hacim azaltma Hacim azaltma Stabilizasyon, hacim azaltma Stabilizasyon, hacim azaltma Nihai bertaraf Arazide arıtma Dağıtım ve pazarlama Kimyasal sabitleme Düzenli depolama Lagünlerde biriktirme Son uzaklaştırma Faydalı kullanım Faydalı kullanım, son uzaklaştırma Son uzaklaştırma Hacim azaltma, son uzaklaştırma