Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 84. Sayı (Temmuz 2015)

46 Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2015 www.suvecevre.com REHBER DOÇ. DR. OSMAN A. ARIKAN Y. DOÇ. DR. MAHMUT ALTINBAŞ 1. Çamur Kaynakları, Özell kler ve M ktarları Ç amur şleme, arıtma ve bertaraf s stemler n tasarlayab lmek ç n arıtma s stem nde oluşan çamu- run kaynağı, özell kler ve m ktarının b l nmes gerekmekted r. 1.1. Çamur Kaynakları Çamur arıtma s stemler , çamur kay- nağı, proses n t p ve şletme metoduna göre değ ş kl k göster r. Konvans yonel atıksu arıtma s stemler nde çamur ve katı atıkların başlıca kaynakları Tablo 1’de ver lm şt r. Örneğ n tam karışımlı akt f çamur proses nde, çamur uzak- laştırma, karışım hattından veya hava- landırma havuzundan yapılıyorsa, son çökelt m havuzu çamur kaynağı değ ld r. D ğer taraftan, uzaklaştırma çamur ger dönüş hattından gerçekleş- t r l yorsa çamur kaynağı çökelt m tankı olarak kabul ed leb l r. Yoğunlaştırma, çürütme, şartlandırma ve susuzlaştırma ç n kullanılan prosesler de çamur kay- nağıdırlar. 1.2. Çamur Özell kler Çamur arıtımı ve son uzaklaştırma yöntemler n n bel rlenmes nde, çamur özell ğ n ve çer ğ n b lmek öneml d r. Bu aynı zamanda çamur kaynağı, s s- temdek çamur yaşı ve proses t p le de yakından lg l d r. Çamur şleme ve bertaraf metotları Tablo 2’de, arıtma s stem nden kaynaklanan çamur ve katı atıkların özell kler Tablo 3’te, arı- tılmamış (ham) ve çürümüş çamurun t p k k myasal b leş m se Tablo 4’te ver lmekted r. Son uzaklaştırma yöntem n n bel r- lenmes nde bes maddes çer ğ de dah l olmak üzere b leş m n b l nmes gerekmekted r. Havasız çürütme s s- tem n n kontrolünde pH, alkal n te ve organ k as t çer ğ n n ölçülmes oldukça (*) 2012 yılında T.C. Orman ve Su İşler Bakanlığı Su Yönet m Genel Müdürlüğü tarafından, İTÜ Çevre Mühend sl ğ Bölümü’nün katkılarıyla hazırlanan Atıksu Arıtma Tes sler Tasarım Rehber ’nden derlenm şt r. Çamur Arıtma ve Uzaklaştırma - 1 Proses Çamur çeşidi Açıklama Izgara Kaba katı atık Kaba katılar mekanik olarak veya çubuk ızgaralardan elle toplanarak uzaklaştırılır. Kum tutucu Kum ve köpük Köpük giderme işlemi, kum tutucularda kum giderme ile birlikte gerçekleştirilir. Ön havalandırma Kum ve köpük Bazı sistemlerde ön havalandırma tankında köpük giderimi yoktur. Ayrıca ön havalandırma önünde kum tutucunun bulunmaması durumunda, ön havalandırma tankında kum birikimi olabilir. Ön (birinci) çökeltim Ön çökeltim çamuru ve köpük Çamur ve köpük miktarı, atıksu toplama sistemi ve endüstriyel deşarj durumuna göre değişir. Biyolojik arıtma Askıda katı maddeler Askıda katı madde biyolojik arıtma sonucu oluşur. Arıtma sisteminde oluşan fazla çamuru yoğunlaştırmak gerekebilir. Son (ikincil) çökeltim Biyolojik çamur ve köpük ABD EPA’ya göre son çökeltim tanklarında köpük giderimi şart koşulmuştur. Çamur işleme birimleri Çamur ve kompost Son ürünün özelliği, kullanılan proses ve işletme ile çamur özelliklerine bağlıdır. Çamurların uzaklaştırılması ile ilgili yasal düzenlemeler oldukça sıkıdır.. Tablo 1. Konvansiyonel atıksu arıtma sistemlerinde çamur ve katı atık kaynakları (Metcalf & Eddy, 2003)