Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 83. Sayı (Haziran 2015)

62 Su ve Çevre Teknolojileri / Haziran 2015 www.suvecevre.com ÇEVRE SGS TÜRKİYE ÇEVRE BÖLÜMÜ hazırlanmalıdır. Bu rapor ve kayıtta bulunmuş olan asbestl malzemelern tümü çn br rsk değerlendrmes oluş- turulmalı ve bu malzemelern asbest yönetm planları dahlnde yönetlmes gerekmektedr. Neler Yapab l r z? • Tüm asbest tipleri ve asbest içeren ürünler aynı rsk derecesn taşımaz. Örneğn, boru yalıtımına gevşekçe bağlı mav asbest, çmento çatı lev- hasına güçlüce bağlı beyaz asbest lfnden daha yüksek rsk taşımak- tadır. Bazı asbest çeren malze- melern bozulmadan kaldığından emn olmak çn sürekl durumunu gözetmekten başka hçbr aksyona htyaç duyulmaz. • Bazı asbest içeren malzemelerin lif yayılımını önlemek çn onarılması, yalıtılması, boyanması veya kapa- tılması gerekeblmektedr. • Yüksek risk taşıyan imalatların kalite- sz şartlarda bulunduğu ya da asbest malzemelern konumları nedenyle olası hasarlara sebebyet vereble- ceğ yerlerde bunların güvenle uzak- laştırılması en y seçenek olablr. En kötü şartlarda bu alanların asbest temzleneblene ve onarılablene kadar geçc olarak yalıtılması gere- keblr. Asbest gözetmnde dene- yml uzmanlar bu tür tespt ve aks- yonları belrleyeblrler. l A sbestn tehlkeler günümüzde net olarak blnmektedr. Önlem olarak brçok ülke asbest ya da asbest çeren ürünler kullanmayı dur- durmuştur. Ama hala asbest malzeme- ler çeren mlyonlarca bna bulunmak- tadır ve bu bnalarda asbeste maruz kalma durumu söz konusudur. Bu nok- tada asbest doğru yönetmek, gderek daha önem kazanmaktadır. Asbest, lfl yapıda olan doğal mne- rallerden oluşur. Altı ana tp vardır ve en yaygın rastlanılan üç tp “Crocdo- lte-mav asbest”, “Amoste-kahvereng asbest” ve “Chrysotle-beyaz asbest”tr. Ateşe karşı drenc, ısı letkenlğ ve su tutma özellklernn düşük olması ve dayanıklılığından dolayı 1850’lerden tbaren araba parçaları, makne par- çaları, boru ve bna yalıtımlarında ve yangın geçrmeyen levhalar gb bn- lerce ürünün malatında kullanılmıştır. En yaygın kullanımı se 1950’lerden 2000’l yıllara kadardır. Asbest Tehl kel d r; Çünkü... Asbest lfler çok küçüktür; brkaç mkron uzunluğundadır. Bu lfler solun- dukları takdrde akcğerlere yerleşrler, uzaklaştırılamaz veya sökülemezler. Bu durum akcğerlerde yaraya neden olur ve bazen bu yara dokusu akcğerler şlevn ytrene dek yayılmaya devam eder (Bu hastalık asbestoss-asbest hastalığı olarak da blnmektedr). Bazı durumlarda asbest lflerne düşük mktarda maruz kalmanın ble “mesotheloma” denlen oldukça agre- sf br kansere sebep olabldğ tespt edlmştr. Asbeste maruz kalan nsan- ların akcğer kanserne yakalanma ola- sılığı çok daha yüksektr. Asbestle bağlantılı hastalıklar- dan ölen brçok nsan, asbest çeren ürünlerle çalışmışlardır. Fakat bugün asbest çeren bnalarda çalışıp çok düşük derecede asbeste maruz kal- dığını düşündüğümüz nsanlar dah ölmektedrler. Ölümlere Nasıl Engel Olab l r z? Önlem olarak brçok ülke asbest ya da asbest çeren ürünler kullan- mayı durdurmuştur. Ama hala asbest malzemeler çeren mlyonlarca bna bulunmaktadır ve bu bnalarda asbeste maruz kalma durumu söz konusudur. Asbest çeren bu malzemeler yöne- tm kontrolü altına alablmek çn önce- lkle nerede kullanıldıklarını blmemz gerekmektedr. Bunun tek yolu bna- larda araştırma veya gözetm yapmak ve laboratuvar analzleryle teydn sağlamak üzere şüphel malzemeler- den örnekler almaktır. Bu şlemler yapılırken yangına daya- nıklı tavan ve paneller, boru yalıtımları ve çmento ürünlerne özellkle dkkat edlmeldr. Hemen ardından br araş- tırma raporu takbnde envanter kaydı Asbest Nasıl Yöneteb l r z?