Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 81. Sayı (Nisan 2015)

60 Su ve Çevre Teknolojileri / Nisan 2015 www.suvecevre.com REHBER ıslak ve nemlortamlarda şletme koşullarını sağlamalıdır. • Lambaların tüpleri, 0,75-1,5 m uzunluğunda ve 1,5-2 cm çapında olablr. • Enerjinin % 35-40’ı ışığa dönüşmektedr. Toplam ışığın % 85’nde 254 nm dalga boyu vardır. Toplam verm, %35 cvarındadır. Tortu oluşumu ve lambaların temz- lemes le lglhususlar aşağıda sıralan- mıştır (ATV-M 205E, 1998): • Lambaların arızası ve yaşlanmasına laveten, şletme sırasında UV radyasyonu sevyelerndüşüren br başka sebep de kuartz tüp üstünde brken tortulardır. Tortular atıksuyun özellklerne bağlı olarak çok değşk türde olablrler ve fosfor gdermnde kullanılan kmyasalın türünden etkleneblrler. Bu yüzden tortu brkm süreklolarak kontrol edlmeldr. Belrlenen sensör değernn altında br durum gözlendğnde, temzleme şlem başlatılmalıdır ve bu şlemn sıklığı atıksuyun bleşmne göre 14 gün le 3 ayda br olablr. • Önceki deneyimler etkili bir temzleme şlemnn sadece seyreltlmş astle yapılableceğn göstermektedr. Ultrasonk temzleme sstemlernn pratkte kullanılması yaygın değldr. Mekank temzleme sstemleryle tortu brkmesgecktrleblr. Mekank/kmyasal temzleme sstemleryle lglhenüz uzun sürelbr deneym yaşanmamıştır. • Küçük ve orta ölçekli sistemlerin, peryodk kmyasal temzleme, rradyasyon kanallarından UV modüllernn çıkarılması, bu modüller5 veya 10 dakkalığına seyreltlmş ast çeren tanklara yerleştrme ve son olarak da temzlemek çn modüller suyla yıkayıp, kanaldakyerlerne yerleştrmek çn pratk oldukları kanıtlanmıştır. 100 modülün kapastesdr. Ozonlamanın etks, ozon dozuna, reaksyon süresne, arıtılacak organk madde yüküne ve pH değerne bağlıdır. Yüksek pH değerlernde ozon, düşük sevyelere göre daha çabuk par- çalanmaktadır. Bu yüzden de dezenfek- syon etksnde br azalma olmaktadır (ATV - M 205E, 1998). 4.2.2. Tasarım ve İşletme Ozon, endotermk reaksyon le üre- tlr. Oluşan reaksyon ürünü hızlı br şeklde moleküler ve atomk oksjene parçalanmaktadır. Ozonun kararlı olma- yışı, onun br kaba doldurulup taşına- blmesn engellemekte ve bu yüzden de kullanılacağı yerde üretlmektedr. Br ozon tess (Şekl 3), ozon reaktörü, karıştırma tess, reaksyon tankı ve artık ozon gderlme brmlerden oluşmak- tadır. Ozonlama sstemakış şeması Şekl 3’te verlmştr. Ozon, ozon reaktörü çnde yüksek voltajlı elektrk enerjsnn etksyle saf oksjen ya da tozsuz kuru havadan üre- tlmektedr. Gerekl soğutma, hava ya da su kullanımıyla sağlanır. Hava kulla- nılarak 40 g/m 3 lük endüstryel oksjen kullanılıp 80-100 g/m 3 lük ürün elde ed- leblr. Oksjen kullanılırsa 1 g ozon çn 6 Wh le 15 Wh arası, hava kullanılırsa 10 Wh le 30 Wh arası elektrk enerjs gerekr. Ozonlama, başka yan ürünlern olu- şumuna sebep olablr (klorlar, bromlar ve organk perokstler gb). Br ozon- lama tessnn tasarımında, ozon üret- mne ve yapılan şlemlere dar uygun güvenlk tedbrlernn tamamı dkkate alınmalıdır. üstünde olan büyük sstemlerde se bütün modüllervnç yardımıyla çıkarıp temzlemek daha kullanışlı olablr. Her 1000 m 3 /saat kapasteye sahp olan modül çn toplam temzlk süres3 saattr. Alçak ve orta basınçlı lambaların en öneml karakterstk özellkler Tablo 2’de verlmştr. 4.1.3. UV Işını Yan Etk ler ve Emn yet Tedb rler • UV ışını ile ilgili çalışmalarda arıtılmış atıksu üzernde herhang br yan etkye rastlanmamıştır. • Ancak, işletme sırasında UV ışınları göz ve derde hasara sebep olablr. • Güvenlik önlemlerini gözönüne alarak, UV sstemler sstemden hç radyasyon kaçmayacak şeklde kurulmalıdır. • UV ışını bölgeleri bu yüzden ışık geçrmez olmalıdır. • Uygun uyarı işaretleri sistem üstüne açıkça konmalıdır. • Temizleme ve bakım işleri UV lambaları kapalı konumdayken yapılmalı, lambaların temzlenmes çn mümkün olduğunca çevre dostu kmyasallar kullanılmalıdır. • Kullanılmış UV tüpleri, floresan tüplerle brlkte uzaklaştırılablr. Cva çerdkler çn evsel atık sınıfında değldrler. 4.2. Ozonlama 4.2.1. Genel Esaslar Ozonlamanın en öneml özellğ, klordan daha yüksek oksdasyon Tablo 2. Düşük ve orta güçlü lambaların karakteristikleri ve özellikleri (ATV - M 205E, 1998)