Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 80. Sayı (Mart 2015)

24 Su ve Çevre Teknolojileri / Mart 2015 www.suvecevre.com yen”, “Sorun Yaratmayan”, “Sanay de Gereks z Duruş Yaratmayan” g b ... Oysa b z, ülkem zde şu cümlec k- ler daha çok duyuyoruz: “Ucuz olsun”, “Buna bu kadar para ver lmez”, “Hele ucuz olanı b r deneyel m”. Fakat, sanay şletmec ler nden duyduğumuz aşağı- dak ş kayetler ek pman satın alınırken duyduklarımızı desteklem yor: “Bu f lt- ren n basınç kaybı çok yüksek olduğu ç n yen b r h drofor satın almaya mec- bur kaldık”, “Bakım yaparken c haz el mde kaldı”, “Kısa ömürlü oldu”, “Şas kısa zamanda çürüdüğü ç n şas y yen - led k”, “Çok sık bakım st yor”, “İşletme yarım gün susuz kaldı”... B r su arıtım s stem veya su arıtım c hazı satın alınırken nasıl sorular soru- lursa, sanay ye daha uygun b r s stem veya c haz satın alınab l r? Örneğ n aşağıdak sorular sorula- b l r: - Bu arıtma c hazı veya s stem günün 24 saat h zmet ver r m ? - Bu arıtma c hazları ne sıklıkta bakım ve serv s gerekt r r? - Bu c hazın daha ler teknoloj k olanı ve daha ucuz şlet len var mı? - Bu f ltren n ve bu vananın basınç kaybı düşük müdür? - Bu kum f ltres n n ç ndek su hızı ned r? F ltre ters yıkaması sırasında ne kadar su atar? - Su yumuşatma c hazının rejene- rasyonu ne sıklıkta olacak? Reç ne ömrü ned r? - Bu c hazın bakım ve serv s n b z m tekn syenlere öğreteb l r m s n z? Yoksa malatçı ş rket olarak serv s- ler s z m yapmalısınız? - Bu arıtma c hazının sarf malze- meler neler? Bunlar her zaman stoğunuzda bulunur mu? Yoksa b z m b r m ktar stok tutmamız gerek r m ? - Bu c haz ç n önereceğ n z yedekler nelerd r? Bu yedekler n tem n kolay mıdır? - Hang yedekler muhakkak kend depomuzda bulundurmalıyız? Görüşümüz şudur: “Ucuz” b r su arıtım s stem n n satın alınması sonu- cunda şletme yılda k kez programsız duruş yaparsa, bu şletme “ y c haz” le “ucuz c haz” arasındak f yat farkından çok daha fazla para kaybedeb l r. Soru: Sanay şletmec l ğ ne uyma- yan “Ucuz” teçh zat satın alınması sonucu neler oluyor? Cevap: Aslında bu sorunun cevabı ç n kalın b r k tap yazılab l r. F k r ver- mek amacıyla şah t olduğumuz b rkaç örneğ anlatacağız. Örnek 1 “Ucuz” olduğu ç n satın alınan küçük çaplı kum f ltres : 20 m 3 /saat su deb s ç n deal kum f ltres geç ş hızı 10 m 3 /h/m 2 ve f ltre tankı çapı 1,60 m olması lazımken, “ucuz” f kr le 1,00 m çaplı kum f ltres satın alın- mış. Küçük çaplı kum f ltres ç ndek su hızı yüksek (25,5 m 3 /h/m 2 ) olduğu ç n sudak küçük katıları kum f ltres tutamıyor, dolayısıyla şletmeye g den küçük katılar mak naların g r ş ndek kartuş f ltreler çok sık tıkıyor ve sık kartuş değ ş m sebeb yle fabr kadak mak nalar gereğ nden daha sık duruş yapıyor. Aslında fabr kanın bu gereks z duruşlarının doğurduğu zarar bedel le sanay ye uygun kum f ltres satın alınab l rd . Örnek 2 “Ucuz”a kaçılarak, r skler düşü- nülmeden, “sınırda” satın alınan ters ozmoz s stem : İşletmede stenen su letkenl ğ 10 m kroS/cm ve teor k hesaplara göre b r ters ozmoz c hazı le bu letkenl k değer nde su elde ed leb - l yor. Ancak, şletme hataları ht mal ve ters ozmoz mambranlarının yaşlanması düşünüldüğünde, 10 m kroS/cm kal - tede suyun sürekl tem n ç n peşpeşe monte ed lecek olan k adet ters ozmoz c hazı s stem sanay şletmes ne daha uygundur. “Ucuz”a kaçılarak ve yakın gelecek düşünülmeden satın alınan b r adet ters ozmoz c hazı lk başta 10 m kroS/cm kal tede su üretm şse de, yapılan b r şletme hatası sonucunda ters ozmoz c hazı 30-40 m kroS/cm letkenl kte su üretmeye başlamış ve suyu daha çok saflaştırmak ç n k nc ters ozmoz c hazı satın alınasıya kadar (yaklaşık tesl m süres 2 ay), bu sanay kuruluşu b rçok şletme sorunu yaşamış ve zarar etm ş. Örnek 3 “Ucuz” olduğu ç n ölçüm c hazı olmadan satın alınan su yumuşatıcı: Su yumuşatıcı c hazı ç ndek reç neler yeterl yse ve bu reç neler n tuz le reje- nerasyonu doğru yapılırsa, su yumu- şatıcı, suyun sertl ğ n g der r. Ancak, su yumuşatıcıdan çıkan suyun sertl ğ her an ölçülmezse, bu suyun sertl ğ RİSK altındadır. Çünkü tuz kabına tuz konması unutulab l r, otomat k rejene- rasyon sırasında açılması gereken vana açmayab l r, bunun sonucunda şlet- meye SERT SU g der. Bu r ske karşı su yumuşatıcı çıkış hattı üzer ne “Sertl k Ölçer” takılır. Ancak sertl k ölçer f yatını yüksek bulanlar bu c hazı satın almaz- lar. B r tekst l boya fabr kasında boya mak nalarına “sert su” g tt ğ ç n teks- t lc ler n “abraj” ded kler sorunu oluştu ve abraj olan 2000 kg kadar kumaş tek- rar defalarca boya şlem nden geç r ld . Oysa su yumuşatıcı üzer nde “Sertl k Ölçer” bulunsaydı bu tekst l fabr kası abraj sorunu yaşamayacaktı. Sanay Tecrübes n n Oluşumu Sanay m z tecrübelend kçe, su arı- tım s stem ve sarf malzemes satın alınmasında aşağıdak konulara daha çok önem ver lecekt r görüşündey z: • Sanayinin çalışma şartlarını y b len, b lg b r k m yüksek, sanay ye doğru h zmet veren, tekn k serv s güçlü ve yedek parça h zmet olan “çözüm ortağı” b r tedar kç le çalışmak. • Zamansız arızaları azaltmak için güven l r ve kal tel markaları seçmek. • Otomatik sistemler kurarak personel ş kaybını ve ş güvenl ğ r skler n azaltmak. • Geri kazanım sistemleri kurarak enerj ve atıksu kayıplarını azaltmak. l SU DÜNYASI