Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 80. Sayı (Mart 2015)

100 Su ve Çevre Teknolojileri / Mart 2015 www.suvecevre.com REHBER 7.2. F ltreler n Tem zlenmes Kes kl şlet len f ltreler yıkama yapı- larak 24-48 saat ara le rejenerasyona tab tutulmalıdır. Ger yıkama le f ltre gevşemekte ve f ltre üzer nde b r km ş k rl l kler kaldırılmaktadır. Farklı t ptek materyal çeren b rden çok katmanlı f ltrelerde ger yıkama, yoğun b r tem z su yıkaması yapılarak sonlandırılır. Böy- lece f ltre katmanlarının yen lenmes sağlanmış olur. Yıkama döngüsü sab t ya da f ltre çıkış suyu konsantrasyonla- rındak değ ş me göre önceden bel rle- nen zaman aralıklarında yapılır. Normal şlet mden farklılık gösteren ıslak hava şartlarında kısa sürel yıkama uygula- nab l r. Yıkama b rkaç faz le gerçekleşt r l r. Aşağıdan yukarıya doğru, f ltre ed lm ş atıksu ve/veya hava le yapılab lmekte- d r. Saf su le yıkama organ k kütle b r - k mler ve f ltre malzemes ç n başarılı olamamıştır. Çok tabakalı f ltrelerde yıkama prog- ramı, hem f ltre yatağının yıkanması, hem de farklı f ltre malzemeler n n sınıf- landırmasını sağlayacak ve f ltre boşluk etk s kaybed lmeyecek şek lde yapıl- malıdır. Sınıflandırma le f ltre yatağı % 20-30 oranında genleşm ş olur. Yıkama deb s ne göre beklenen yatak genleşme oranları Tablo 4’te ver lm şt r. F ltre tabakasının gevşeme nok- tası (f ltre yatağının ş şmeye başladığı nokta) ve genleşme oranı çok taba- kalı f ltreler n formasyonunu bel rler. Çok tabakalı tem z b r f ltrasyon tankı formasyonu yalnızca bu karakter st k değerler n y b r şek lde tahm n le garant ed leb l r. Bunun yanında hava yıkaması le f ltre malzemes b rb r ne karışmış olsa b le tem z sudan sonrak yıkamalarda f ltre tabakası tekrar teş- k l ed leb l r. Teor k olarak en üst f ltre malzemes n n genleşme oranı, daha düşük genleşme katsayısına sah p mal- zemen n genleşme oranına eş t veya b r m ktar daha küçük olmalıdır. F ltre ger yıkama programı le lg l detaylı b lg ler Tablo 5’te ver lm şt r. Eğer az sayıda f ltre haznes mevcut se f ltre çıkışındak tem z süzüntü suyu (5 m/sa’ n üzer nde bozulma), hava hızı (2,5-5 m/sa’ n üzer ndek değerlerde bozulma) ve f ltre tabakası yüksekl ğ yanında f ltre malzemes n n dane çapı da etk l olan esas faktörler olarak gös- ter leb l r. 5. FOSFOR GİDERME (ATV STANDART A 202’YE GÖRE) İleri fosfor giderimi için filtrasyon, ön çökelt m veya eş zamanlı meka- n k-b yoloj k atıksu arıtma s stemle- r ndek çökelt mden sonra veya çıkış suyu Ptop<2mg/l değere sah p k nc kademe arıtmayı tak ben uygulanma- lıdır. Flokülasyonlu f ltrasyonda Fe+3 tuzları veya alüm nyum b leşenler flokülasyona yardımcı olmak amacı le kullanılır. Kılavuz değer olarak Fe/P oranı 2/3 kabul ed leb l r. K myasal t p ç n alternat fler, dozlama m ktarı ve dozlama noktası planlama esnasında d kkate alınmalıdır. Tak p eden her durumda performans opt m zasyonu ç n araştırma yapılması gerekl olacak- tır. Maks mum 15 m/sa f ltrasyon hızı ve 6 le 8 m/sa arasında kuru hava ç n çok tabakalı f ltreler olarak boyutlandırı- lır. 1 mg/L P çer kl g r ş akımına sah p böyle s stemler çıkış fosfor değer n 0,2 mg/L’ye kadar düşüreb l r. Bu, f ltre ed - lemeyen fosfor b leşenler n n artışından dolayı atıksular ç n uygulanmaz. 6. ÇÖZÜNMÜŞ MADDELERİN VE NİTRİFİKASYON KALINTILARININ GİDERİMİ Genel olarak membran f ltreler tara- fından tutulamayan (0.45 m m gözenek gen şl ğ ne sah p) maddeler, çözünmüş maddeler olarak düşünülmekted r. N t- rifikasyon (kalıcı tip) ve KOİ giderimi ç n yoğun b yoloj k f ltrasyon le yeterl oks jen sağlanmasına ek olarak, göze- nekl veya en azından pürüzlü veya düşük derecede açı ver lm ş f ltre mal- zemes kullanımı önem arz etmekted r. Malzemen n yapısı f ltre yıkama proses sırasında akt f b yokütlen n uzaklaştırıl- masını sağlamaktadır. Eşzamanlı olarak flokülasyonlu f ltrasyon le b rl kte n tr - f kasyon kalıntı maddeler n n g der m yapılırken, kullanılan k myasal maddeler sebeb yle b yoloj k proses bundan kötü yönde etk leneb lmekted r. Boşluklu f ltre ve flokülasyonlu f ltrasyonda AOX (adsorbe ed leb l r organ k halojenler n) g der m beklen- memekted r. D ğer taraftan adsorbla- yıcı f ltre malzemes kullanılarak ya da adsorplama özell ğ ne sah p katkı mad- deler eklenerek organ k halojenler n g der m nde sten len etk sağlanab l r. 7. ATIKSU FİLTRELERİNİN BOYUTLANDIRILMASI VE İŞLETİLMESİ 7.1. Boyutlandırma F ltre s stem boyutlandırırken en öneml parametre f ltre hızıdır. Boşluklu f ltrelerde seç len f ltre proses ne göre f ltre hızı Qt=7,5 m/sa; havalı f ltrelerde se 5 m/sa olarak kabul ed leb l r. Neml hava koşullarında, yıkanacak ün teler göz önüne alındığında bu oran 10-15 m/sa ile sınırlandırılmıştır. İşletme şart - ları, tekn k veya ekonom k sebepler göz önünde bulundurularak sürekl yıkan- mayan f ltreler ç n ün te başına < 80 m 2 l k alana sah p en az 6 tane f ltre ün tes konması tavs ye ed l r. Büyük veya küçük kapas tel tes slerde bunun gözönünde bulundurulması yapılacak hesapları daha ekonom k hale get r- mekted r. Devamlı olarak yıkanmayan f lt- relerde, f ltren n zamanla d renc n n artacağını varsayarak ve aynı zamanda da flokülasyon f ltrasyonunda, flokü- lasyon reaks yonlarının oluşab lmes ç n gerekl hacm sağlayab lmek adına üstten en az 2.0 m’l k b r yüksekl k bıra- kılmalıdır. Tablo 3’te boşluklu f ltras- yonda kullanılan malzeme, dane çapları ve katman yüksekl kler ver lmekted r. Aşağı akışlı çok katmanlı f ltrelerde malzeme seç m ve dane çapını bel r- leme şlem f ltre yıkama kr terler ne göre bel rlenmel d r. F ltre malzeme- ler n n seç m nde f ltrasyon tes s n n uzun sürel şlet m de düşünülmel , bazı özel şartlarda proses opt m zasyonu ç n özel sınır koşul ve prosedürler n kullanımı denenmel d r.