J ElektrodiyalizYöntemi Elektrodiyaliz, elektrik alanı kullanılarak, seçilmiş iyon zarlarıyla eriyikten elektriksel olarak yüklenmiş taneciklerin ayrılması işlemidir. Bir elektrodiyaliz ünitesi, bir anot ve bir katot arasında, anyon değişimi ve katyon değişimini sağlayan zarların sıralanmasıyla meydana gelmektedir. Katyon zarları sadece pozitif yüklenmiş iyonların difüzyonuna, anyon zarları ise negatif yüklenmiş iyonların geçişine izin vermektedir. Uygulanan elektrik alanı sayesinde, sodyum iyonları katyon geçirgen membranın bir tarafından diğer tarafına geçer ve besleme suyu bölümünü terk ederler. Klorür iyonları diğer yönde anota doğru hareket ederler ve besleme suyundan benzer şekilde ayrılırlar. Elektrodiyaliz yöntemi Şekil.3'de verilmiştir. Diluent Şekil.). Elekcrodiyaliz Teknigi iyon Değişimi İyon değiştiriciler, değişim süresince çözeltilerden iyonları alıp aynı miktarda başka iyonları çözeltiye veren sistem parçalarıdır. Bu değişim, sadece aynı yüklü iyonlar arasında gerçekleşebilir. Bu sebeple katyon değiştiriciler sadece katyon, anyon değiştiriciler sadece anyon değiştirebilirler. İyon değişimi, arıtılması istenen işlenecek suyun içi reçine dolu bir sütundan geçirilmesi ile gerçekleşir. Bu yöntem, içme suyu elde edilmesinde bir çok ülkede yaygın olarak kullanılmaktadır. Günümüzdeki iyon değiştiricileri sayesinde, sertlik, tuz miktarı, nitrat, sülfat, organik madde, ağır metal oranları büyük kolaylıkla ayarlanabilmektedir. Bugün kullanılan iyon değiştiricilerin ana maddesi polistirol ve poliakrilit yani ~ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 8 polimerizasyon maddeleridir. Bu maddeler kompakt ve yüksek sıcaklıklarda şekil bozulmasına karşı dayanıklı bir yapıya sahiptirler. Bir iyon değişim tesisinin ana yapısı Şekil 4'te verildiği gibidir. Dolaşıma sokulmak istenen acı veya tuzlu su bir kapta toplanır. İşlenmemiş su, değişim reçinesinin korunması amacıyla bir filtreye pompalanır. Temizlenmiş su işlenmemiş suda bulunan ve su iyonları ile değiştirilen Na' ve NH/ gibi katyonları barındıran katyon değiştirici tarafından çözülür. Daha sonra su bu değiştiriciyi bazdan arındırılmış olarak terk eder ve anyon değiştiriciye geçer. İyon değiştiricileri üzerinde su dolaşımının şematik gösterimi şekil. 4'te verilmiştir. Tesis Temiz Su Şekil 4. İyon Degişcirici Üzerinde Su Dolaşımının Şematik Gösterimi Bazdan arındırılmış su bütün asitlerin güçlü sulandırılmış halidir. Anyon değiştirici bu asitlerin bütün anyonlarını hidroksil anyonları ile değiştirir. Tuzdan arındırılmış su anyon cleğiştiriciyi terk eder ve suyun kalitesi devamlı olarak kontrol edilir. Tesisin çıkışında iletkenlik yükselmişse yorgun iyon değiştiricisi rejenere edilmelidir. Anyon değiştiricinin rejenerasyonu sodyum hidroksit, katyon değiştiricinin rejenerasyonu ise asit ile yapılır. Rejeneratörler yok edilen maddeleri ve rejenerasyon madde fazlasını içlerinde barındırırlar. Bunlar çok konsantre az hacimli atık sular oluştururlar ve bir atık tesisine gönclerilmeliclirler. Aynı zamanda bir filtrenin temizleme suyunun ela atık su tesisine gönderilmesinde yarar vardır. Kristalizasyon Tekniği Deniz suyunu, tuzundan arındırmanın bir başka yöntemi ise deniz suyu içerisinden basınçlı metan gazı geçirmekle yapılmaktadır. Bu şekilde su yüzeyinde metan ve su moleküllerinden oluşan kristaller oluşturulmaktadır. Kristallerin yapısında yalnızca su ve metan molekülleri bulunduğundan, tuz ayrılmaktadır.. Daha sonra kristallerin eritilmesiyle metan gazı buharlaştırılarak toplanırken oluşan saf su bir başka kapta toplanmaktadır. 111H. avza Dışı Çözümler Bölgeye dışarıdan su naklidir. Havzaya su nakli için düşünülen başlıca akarsular; Nil, Fırat, Litani, Türkiye'nin Güneyinde Akcleniz'e akan nehirlerdir (Seyhan, Ceyhan, Manavgat ırmakları) KAYNAKLAR 1. Tomanbay, M. (1998) Dünya Su Bütçesi ve Ortacloğu Gerçeği Gazi Büro Kitapevi Tic. Ltcl. Şti. ANKARA 2.DSİ 1996-2000 Yılları ajandaları 3. Billet, R. (1981) Verdanıpfimg und lhre Tecbniscben Anwendungeıı, Verlag Chemie, Weinheim. 4. Burkut, E. 0999) Deniz suyundan yararlanma yöntemleri, Termodinamik, 11, 4647. 5. Cerci, Y., Cengel, Y. ancl Woocl, B. (1999) Exergy analysis of ı·euerse osnıosis desalination processes, 1999 Sun Day Symposiunı and Solar 7herıııal Products Exhibition, Erciyes University, Kayseri, 210222 _ 6. Decla, Ü. N. (1998) Deniz suyundan tatlı su elclesiııiıı Buı-sa 'da uygulanabilirliğinin iııceleııınesi, Yüksek Lisans Tezi, U. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa. 7. Hartinger, L. (1977) Tascheııbucb der Abwasserbehcmdluııg für die Metaltverarbeitende lııdustrie, l. Auflage, Bel. 2: Chemie, Cari Hanser Verlag, München. 8. Marquarclt, K. (1988) Erzeuguııg von Reiııwasser il, Neue Tecbnikeıı und Veıfabren .für bohe uııd höchste Aıısprücbe, Expert Verlag. 9. Ki.ibne, G. 0973) Praxis der lonenaustauscber in der Trinkwasseraııjbereituııg, Bayer, Leverkusen. 10. Künzel. (1989) Solarunıerstützte Meerwassereııtsalzuııg, Stand eler Technik. 11. Janisch, E. (1994) Drecbsler Gate, Solan! Meerwasserenısalzung, Deutchlancl. 12. Worlcl's Water Organization-Pacific Institute (1996) Water Data (www.worlclwater.org). 13. Kumbur H., Özer Z ., Arslan H., " İçel Çevre Kirliliği Haritası Çıkarılması ve Çözüme Yönelik Modeller Oluşturulması", DPT Projesi Proje No: 97K 121910, 2002, Mersin." ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=