ENİS BURKUT enis@burkut.com.tr "Ozon Gazı"nı Tanıyalım Dünyada ozon gazı kullanımı 100 yaşının üzerindedir. Ozon gazı kullanımı işletmecinin işini kolaylaştırır. En çok şehir suyu dezenfeksiyonunda kullanılan ozon gazının tatbikat alanı çok geniştir. abiatta ozon, atmosferin en yüksek tabakalarında tabii olarak, güneş ışığının tesiri ile oluşur. İnsanın yaşadığı normal tabiat şartlarında ozon gazı bulunmaz, fakat suni olarak üretilebilir, ancak ömrü çok kısa olur. Suni üretilen ozon gazı kısa zamanda tekrar oksijen molekülüne dönüşür veya oksitlediği bir madde ile birleşerek tükenir. Ozon gazı dünyada 1900 yılı başlarından beri başarılı bir şekilde su dezenfeksiyonuncla kullanılmaktadır. Özellikle şehir suyu clezenfeksiyonuncla ozonun çok eski bir tarihi vardır ve şu anda Avrupa şehir ve kasabalarının bir çoğunun şebeke suyu ozon gazı ile dezenfekte edilmektedir. Klorun, azotlu maclcleler ile birleşmesi sonucu ortaya çıkan kimyasalların "kanserojen" olduğu ispat edildikten sonra dünyada ozon gazının su dezenfeksiyonuncla kullanılması daha ela önem taşımaktadır. Tabii oksijen moleküllerinin yüksek elektrik gerilimi altında bırakılması yöntemi ile suni olarak ozon gazı üretilebilir. Ozon gazı kimyada 0 3 olarak sembolleştirilir, 0 3 içindeki üç oksijenin bağları çok zayıf olduğundan ozon ga- ~ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJiLERİ • SAYI 8 zı üretildikten çok kısa bir süre içinde tekrar oksijene (0 2 ) dönüşür. Ozon gazının çok kısa ömürlü olması nedeni ile ozon gazı stoklanamaz ve taşınamaz; bu nedenle ozon üretimi ozonun kullanıldığı yerin yakınında yapılır. Ozon gazı insan için zehirleyici sayılırsa ela pratikte, ozon pek tehlikeli değildir. Çünkü stoku olmayan bir gazın işletici için tehlike riski çok azdır, ayrıca, ozonun güçlü kokusu anında hisseclilcliğinclen, ozon kaçağı olcluğuncla derhal ozonun üretimi clurclurulur ve tehlike riski ortadan kalkar. Su DezenfeksiyonundOa zon-Klor Karşılaştırılması Ozon gazının dünyada en çok kullanıldığı alan su clezenfeksiyonuclur. Alışılagelmiş klor ile clezenfeksiyona kıyasla ozon ile clezenfeksiyonun bir çok avantajı bulunur: 1. Klor sudaki bazı istenmeyenleri okside ederken, kalıcı ve zararlı kimyasallar da meydana getirir. Klorun oluşturduğu bu kimyasallar suyun lezzetini ve kokusunu bozar. Ozon ise "iyonize olmuş oksijen" gibi davranır, clezenfeksiyon görevini çok hızlı yapar, sudaki bazı maddeleri okside eder, arta kalan ozon molekülleri ise çok kısa bir süre içinde tabii oksijene dönüşür. Sonuçta ozon istenmeyen kimyasallar oluşturmaz. 2. Ozon gazının, klorda hiç olmayan bir avantajı ela "topaklayıcı" (Flokülasyon) özelliğidir: Ozon gazı, "iyonize oksijen" gibi clavranclığınclan su içinde bulunan çok küçük partiküller üzerinde "topaklayıcı" rol oynar, ozon gazının bu yeteneği sayesinde küçük katılar birbirleri ile birleşerek daha büyük katılar oluşturur, büyük katılar filtrede kolayca tutulur ve sonuçta suyun filtrelenmesi kolaylaşır. ABD - Los Angeles kenti için yeni su hazırlama sistemi kurulacağı sırada yapılan araştırmada, ozon gazının topaklayıcı özellikleri üzerinde rakamsal araştırmalar yapılmış ve teknik bildiriler yayınlanmıştır. 3. Suyun pH derecesi klor ile clezenfeksiyoncla çok önemlidir. Suyun pH derecesi 7,5'in altında değilse, klorun suya girmesi ile suda oluşan ve esas clezenfeksiyonu yapan hipoklorik asit (HOCI) yeterli miktarda oluşmaz ve clezenfeksiyon randımanı düşer. Oysa ozon her pH derecesinde clezenfeksiyon yapar.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=