Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 79. Sayı (Şubat 2015)

36 Su ve Çevre Teknolojileri / Şubat 2015 www.suvecevre.com yükü tesp t ed lmel d r. Çıkış değerler d kkate alınarak s stem n tasarımı yapıl- malıdır. Ham su anal z ne ve sten len çıkış parametreler ne göre Kapas te, Toplam Yük, Akış Hızı, Rejenerasyon Aralığı, Reç ne M ktarı tesp t ed lmel d r. Reç ne m ktarına göre tankın yüksek- l ğ , akış hızına göre tankı çapı, rejene- rant m ktarı %100 olarak tesp t ed l r ve buradan kullanılacak as t-alkal yüzde- ler nden seyreltme suyu m ktarı tesp t ed lmel ve seyreltme suyu katyon ze/ dem neral ze su olmalıdır. Ters yıkama deb s ; tankın alanı x ters yıkama hızı= --- m 3 /saat bulun- malıdır. Ters yıkama şlev tüm bu g b s s- temlerde çok öneml d r. Ne kadar y b r ters yıkama yaparsanız, reç nel s stemde de daha y b r ver m elde edeb l rs n z. Reç nen n ömrü ters yıka- maya bağlıdır. Şu an p yasada kullanılan yumuşatma ün teler n n sık sık reç ne değ şt rmes ve kapas te tutarsızlığının neden Ters Yıkama şlev n n yapılma- masından kaynaklanmaktadır. Daha önce verm ş olduğumuz anal z raporu elde ed lmel veya ham suyun anal z ver lm ş olan l steye göre anal z ett r lmel d r. Anal z sonucuna göre kat- yon yonları toplamı le anyon yonları toplamı eş t olmalı veya aralarındak fark +_ %5 olmalı, fark %5’ten fazlaysa anal z tekrar yen lenmel veya eks k olan kısma fazla olan kısımdak fark, eks k olan yonlara lave ed lerek denge sağlanmalıdır. Ham su anal z n yen - den yapmak en sağlıklı şlem olacaktır. Düz akım şekl nde çalışacak dem ne- ral ze s stem nde reç ne yüksekl kler m n mum 0,80 m, maks mum 1,8 m alınacaktır. Ancak tank alanı ve reç ne m ktarı tesp t ed ld ğ nde reç ne m k- tarı/tank alanının 0,80-1,80 m çıkması gerekmekted r. Bu uygulama/prens p su yumu- şatma ün teler ç n de geçerl d r. Ne yazık k yumuşatıcı ün teler nde reç ne altına kum konularak reç ne yüksekl ğ sağlanmakta, bu da reç ney aldatıp, s stem n ver ml çalışmasına engel olmaktır. Düz akım ç n akış hızının, suyun anal z değerler , kabul ed len sodyum kaçak yüzdes ve çıkışta ste- n len ver ler d kkate alınarak seç lmes öneml d r. Düz akımda ters yıkama, rejenerant seyreltme suyu, durulama suyu m k- tarları kapas teye lave ed lmel d r. S s- tem n tasarımında sondan başa doğru gelmek, elde ed len reç ne m ktarına %5-10 lave etmek, sten len kapas te farkını yaratacaktır. 1 lt reç ne 50 ppm CaCO 3 tutacaktır. Ters Akımlı S stem Bu s stemde rejenerant suyu ün - teye/tanka alt kısımdan g rme ve üst- ten çıkma şekl nde çalışmaktadır. Ters yönde rejenerasyon yapmaktır. Düz akıma göre avantajları ve deza- vantajları: Kaçak m ktarı yok denecek kadar azdır (S l s, sodyum kaçağı g b ). Bu ün teler nde ters yıkama şlem yapılmalıdır. Reç neler n tıkanması ve sıkışması sonucu g r ş çıkıştak basınç farkı oluşmakta/artmaktaysa ters yıkama şlev yapılmalıdır. Düz akımlı s steme göre ters akımda reç ne yüksekl ğ m n mum 1,8, maks - mum 2,5/3 m alınab lmes mümkündür. Bu şartta rejenerantın, seç len reç neye göre uygun akış hızının seç lmes önem- l d r. Çok yüksek hızlarda çalışmazlar. Rejenerasyon suyu hızları genelde 35-45 m/saat olarak ver lm şse de 18-25 m/saat geç ş hızı daha uygun olmak- tadır. Rejenerasyon anında reç nen n kabarmaması ç n üstten 0,2-0,4 atülük hava ver lerek kabarması önlenmel d r. Bu t p rejenerasyonda reç nen n homojen halde bulunması, ün te ç nde ölü noktaların olmaması, kullanılacak olan rejenerantın safa yakın olması, seyreltme suyunun dem neral ze ed l- m ş olması, yon kaçağının fazlalaşma- dan ün ten n devre dışı bırakılması çok öneml d r. Dem neral ze ün teler nde karbond - oks t degazörü de kullanılmaktadır. Bu ün ten n amacı, suyun ç ndek b karbo- nat, karbonat ve karbond oks t suyun ç nden almaktır. Bunun olab lmes ç n suyun ph’ının as d k ortam olmasına d kkat ed lmel d r. Böylece anyon değ ş- t r c n n kapas tes n ve ver m n n art- masını sağlayacaktır. Genell kle katyon değ şt r c den sonra kullanılır; çünkü suyun ht va ett ğ karbonat, b karbo- nat as d k ortamda parçalanmaktadır. Bazı hallerde f ltrasyon ve su yumu- şatma ün tes nden önce kullanılmalıdır. Ham suyun ç nde bulunan b kar- bonat, karbonat yüksek değerlerdeyse f ltrasyon ve yumuşatma ün tes önces alınmaz se kum f ltres nde köpürme k reçlenme ve reç nen n bloklaşmasına, k reç bağlamasına sebeb yet verecek, şletme zorluğu çıkartacak ve kullanılan s steme/ün teye zarar verecekt r. Bu s stemde sten len suyun kal te- s ne göre son aşama olarak MİX-BED/ Karma yon değ şt r c kullanılmaktadır. Bu ün tedek amaç, katyon ve anyon ün tes nde oluşab lecek kaçakların tutulması ve suyun saflık oranının artı- rılmasıdır. Bu ün tede katyon+anyon reç nes karışık olarak bulunmaktadır (Sertl k:0 fr;Kondakt v te: 0,01 mc/cm; S l s: 0,1-0,5 mgr/lt g b ). Karma yon değ şt r c s nde ters yıkama, rejenerasyon, durulama şlem- ler mevcuttur. P yasadak yapılan veya satılan M x-bed ün tes tuz le rejenere ed l r ve reç ne doyunca reç ne değ - ş kl ğ ne g d l r. Ün te ç ne konulacak reç ne m ktarı oranları, toplam reç ne m ktarının, Katyon k reç ne: %40-47; Anyon k reç ne % 60-53 oranındadır. Bu oranlar m x-bed çıkışında sten len değerlere göre (s l s, kondukt v te, kar- bon d oks t, ph, metal yonları) hesap- lanması sonu elde ed lmel d r. Rejenerasyonunda katyon k reç ne ç n H 2 SO 4 /HCL le anyon k reç ne ç n NaOH kullanılacaktır. Konsantrasyonları: Katyon k reç ne ç n: H 2 SO 4 - %4-5;HCL - %5, Anyon k reç ne ç n: NaOH -%4 +33- 35 °C Reç ne yüksekl ğ 0,90 m le 1,2 m olmalıdır. TEKNİK