Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 76. Sayı (Kasım 2014)

66 Su ve Çevre Teknolojileri / Kasım 2014 www.suvecevre.com kontrolüne imkân verecek şekilde olmalı ve kenar bar yerler n n bakımı ç n lagün etrafındak herhang b r noktaya, mak ne yanaştırılab lmel d r. • Lagün tesisine giriş tel örgülerle engellenmel d r. • Lagün kenar şevlerini erozyondan korumak ve yağmursuyu akışını lagünden uzaklaştırmak ç n gerekl önlemler alınmalıdır. • Lagün tabanı ile yeraltı su seviyesi arasında m n mum 1,2 m mesafe olmalıdır. • Lagün tabanı ile kaya zemin arasında m n mum 3 m mesafe olmalıdır. Lagün tes sler n n tasarımında yuka- rıda ver lere lave olarak, başlıca; • Doğal şartlar altında kurulan lagünler ç n kl m şartları le lg l b lg ler • Özellikle çökeltim ve anaerobik lagünler n hac m hesaplanmasında çökeleb len katılar ç n 1 m asgar der nl k • Giriş ve çıkış yapılarının uygun sev yede olması ve tem zlenmek üzere g r şe z n vermes , • Çamur uzaklaştırma sıklığı, • Havalandırmalı lagünlerde, havalandırma ek pmanının t p , boyutları ve havuz tabanının erozyondan korunması • Lagün girişi ve çıkışı arasında akımın h drol ğ n bozacak etkenler n en aza nd r lmes • Olgunlaştırma havuzlarında yoğun alg gel ş m ve alıcı ortama etk ler n n d kkate alınması • Çamur bertaraf yöntemi • Taşkın etkileri d kkate alınmalıdır (ATV-M 201E, 1989). 6.2.3. Lagünler n T pler ve Ün te Sayıları Lagün t pler aşağıda ver lm şt r: • Çökeltim lagünleri • Stabilizasyon lagünleri • Havalandırmalı lagünler • Olgunlaştırma havuzları. Lagünler genell kle çev rme kanalı (by pass) da çerecek şek lde b rden fazla hücrel teşk l ed lmekted r. Hava- landırmalı lagünler en az k hücrel olmalı ve arkasından olgunlaştırma havuzu yer almalıdır. Bunun yanında toplam lagün alanı 2-3’e bölünerek ser halde de şlet leb l r. Bu durumda genel- l kle lk lagün çökelt m amaçlı kullanıl- maktadır. Bazı durumlarda lagünler, ç bölmelere ayrılarak p ston akım h dro- l ğ ne yakın koşullar elde ed l r (ATV-M 201E, 1989). Çökelt m lagünün tek başına kulla- nılması geç c (kısa döneml ) çözümler ç n planlanır. Bu tür lagünler genell kle arıtma z nc r çer s nde lk kademey oluşturur. Stab l zasyon lagünler genel- l kle büyük alan ht yacından dolayı nüfusu 1.000 k ş den az olan küçük yer- leş mler ç n uygundur. Havalandırmalı lagünler, stab l zasyon lagünün alan ht yacını azaltmak ve arıtma ver m n artırmak üzere kullanılırlar. Genel- l kle nüfusu 5.000 k ş den az olan ve mevs msel şlet m gereken olan küçük yerleş m yerler ç n uygundur (ATV-M 201E, 1989). 6.2.4. Lagünler n Boyutlandırma Kr terler Lagünler n boyutlandırmasında kul- lanılan parametrelere a t sembol l stes Tablo 6.5’te ver lm şt r. Lagünler n boyutlandırmasında genell kle, Özgül BOİ5 yükü ve evsel ve endüst - r yel atıksu m ktarı d kkate alınmalıdır (ATV-M 201E, 1989). Tes s n yapıla- cağı bölgen n özell kler ne göre, sızma deb s de ayrıca hesaplanıp, toplam debiye dâhil edilmelidir. B r lagünün yüzey alanı en fazla 16 ha olab l r (Health Research, 2004). Tasarımda kullanılacak değerler (ATV-M 201E, 1989): Donatılı eğ ml yan duvarlar (şevler) ≥ 1: 1,5 Lagün uzunluk: gen şl k oranı (havalandırmalı lagün har c nde) ≥ 3: 1 Lagün hava payı > 0,6 m Lagünler n tasarımı le lg l b lg ler aşağıda ver lm şt r. 6.2.4.1. Çökelt m Lagünler Ham atıksudan çökeleb len madde- REHBER Tablo 6.5. Sembol listesi Sembol Birimi Açıklaması A ı +PE m 2 /kişi Nüfus ve nüfus eşdeğeri başına lagün yüzey alanı B A g/(m 2 .gün) BOİ 5 yüzey yükü B R kg/(m 3 .gün) BOİ 5 hacimsel yük I +PE kişi Toplam nüfus ve nüfus eşdeğeri O B kg/kg Spesifik oksijen kapasitesi/BOİ 5 hacimsel yük t R gün Hidrolik bekletme süresi V I+PE m 3 /L Nüfus ve nüfus eşdeğeri başına lagün hacmi W R W/m 3 Birim lagün hacmi başına geri devir pompasının veya havalandırıcının gücü