Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 75. Sayı (Ekim 2014)

60 Su ve Çevre Teknolojileri / Ekim 2014 www.suvecevre.com • Aktif çamur reaktörlerinde AKM konsantrasyonu, aks bel rt lmed ğ sürece 5000 mg/L’nin altında alın- maktadır. Bu konsantrasyonun üze- r ndek değerlerde reaktör ve son çökelt m aşamasında b r problemle karşılaşılmayacağı verilerle kanıtlan- malıdır. • Ön çökeltimli ve aerobik çamur sta- b l zasyonlu b yoloj k bes maddes g der ml akt f çamur s stem n n kul- lanıldığı durumlarda, lave b yoloj k fosfor g der m ç n k myasal madde laves düşünülmel d r. • Fiziksel/kimyasal ve biyolojik köpük oluşumunu minimize edecek şekilde muhtemel b r k m noktalarının sayısı en aza nd r lmel d r. Yüzen mad- deler n ve/veya b yoloj k köpüğün uzaklaştırılması ve taşınması ç n önlem alınmalıdır. • Son çökeltim havuzlarının savakla- rından kaçan 1 mg/L AKM’nin oluş- turduğu ek k rl l k konsantrasyonları aşağıda parametreler bazında ver l- m şt r. Bu husus, deşarj standart- larının sağlanmasında hesaplarda d kkate alınmalıdır. BOİ 5 : 0.3-1.0 mg/L (6.1) KOİ: 0.8-1.4 mg/L (6.2) N: 0.08-0.1 mg/L (6.3) P: 0.02-0.04 mg/L (6.4) • Daha iyi çıkış kalitesi sağlayan ileri teknolojiler (MBR vb.) gerektiğinde kullanılab l r. • Anaerobik ve anoksik havuzlarda karıştırma enerjisi en az 5 Watt/m 3 olarak alınmalıdır. Akt f çamur proses tasarımında zlenmes gereken yöntem ve detaylı tasarım adımları Ek 2.9’da verilmiş- t r. Akt f çamur s stemler n n model destekli tasarımı için Orhon ve Artan (1994) ile Henze v.d. (2008)’e başvu- rulmalıdır. 6.1.5.3. Tes se Ger Dönen Akımlarda Kontrol • Anaerobik çamur çürütme sonrası susuzlaştırmadan tes se ger dönen akımlardak azot ve fosfor yükler , prosesi olumsuz etkilemeyecek şek lde kontrol ed lmel d r. • Biyolojik fosfor giderimli tesislerde atılan çamurun anaerob k şartlarda beklet lmeyerek susuzlaştırılması gerek r. • Çamur susuzlaştırmanın, günün bel rl saatler nde yapılması duru- munda, tes se ger dönen kısa zamanlı p k yükler n etk s d kkate alınmalıdır. Çıkış kal tes n n sürekl - l ğ n n sağlanması açısından gerekl önlemler (dengeleme, çamur susuz- laştırmanın sürekl gerçekleşt r lmes vb.) planlanmalıdır. • Geri dönen akımlar, seçilen prosese göre birinci kademe arıtma ve/veya akt f çamur ün tes g r ş ne yönlen- d r lmel d r. • Gerekli hallerde geri dönen azot ve fosfor yükler n azaltab lmek ç n yen l kç yan akım arıtma prosesler (Nitritasyon-Deammonifikasyon; Amonyum-Fosfat geri kazanımı vb.) kullanılab l r. 6.1.6. Son Çökelt m Havuzları Son çökelt m havuzları, akt f çamur yumaklarının çökelmes ç n yeterl yüzey alanı ve derinliği sağlayacak şek lde tasarlanmalıdır. Ardışık kes kl reaktör ve membran biyoreaktör (MBR) tasarımında son çökelt m havuzu yapıl- masına gerek yoktur (ATV-131E, 2000). 6.1.6.1. Genel Esaslar • Tesise giriş bölgesinde, debinin düz- gün ve s metr k dağılımı sağlanma- lıdır. • Çıkış yapısında suyun simetrik b ç mde ve yavaş çek lmes , yüzeyde b r ken maddeler n kolaylıkla toplan- ması ve savaklara çamur taşınması- nın engellenmes sağlanmalıdır. • Çamurun toplanması ve uzaklaştırıl- ması, son çökelt m tanklarının t p ne ve büyüklüğüne uygun planlanmalı- dır. • Çamur haznesi inşa edilen yerlerde, hazne kenarlarının yatayla yaptığı açı (eğ m açısı) p ram t yapılı hazne- ler için 60°den, konik yapılı hazneler için ise 50°den az olmamalıdır. • Küçük birimler için çamur, oldukça yüksek eğimli (50°-60° gibi) ve mümkün olduğunca pürüzsüz yüzeylerde ve yerçek m le topla- nab lmel d r. • Biyolojik azot giderimli tesislerde çamurun son çökelt m havuzunda aşırı beklemes engellenmel d r. • Son çökeltim havuzları, havuz geo- metr s ne göre merkezden veya kenardan çamur tahliyesi yapılacak şek lde tasarlanab l r. • Atıksu arıtma kapasitesi 400 m 3 / gün’den daha fazla olan akt f çamur s stemler ç n b rden fazla son çökelt m havuzu planlanmalıdır. Havuzlardan biri devre dışı kaldı- ğında d ğer havuzlar maks mum saatlik debiyi geçirebilecek kapasi- tede olmalıdır. • Birden fazla çökeltim havuzu olma- yan s stemlerde sürekl arıtmayı sağlayacak önlemlerin belirtilmesi zorunludur. • Son çökeltim havuzu iç çapının 50 m’y geçmes durumunda rüzgarın etkisini minimize edecek önlemler alınmalıdır. • Kenar su derinliği, askıda çoğalan s stemler ç n en az 3,7 m olmalı- dır. Yüzeyde çoğalan s stemler ç n kenar su der nl ğ en az 3,0 m alı- nacaktır. Arıtma kapasitesi 100 m 3 / gün’den daha az (paket) arıtma s stemler nde daha düşük kenar su derinliği tercih edilebilir. • Son çökeltim havuzlarında, katı madde yükünde atıksu deb s (Q) ve çamur geri devrinin (QRAS) mak- simum saatlik debi süresince ulaştığı değerler d kkate alınmalıdır. • Son çökeltim havuzu hava payı, en az 0,3 m olmalıdır. Yan duvar üst kotu zemin kotundan en az 15 cm yukarıda olmalıdır. • Çamur son çökeltim havuzundan, sıyırıcı sistemi ile toplanacak ise, çamur haznes ne doğru taban eğ m 1÷15 (Düşey÷Yatay) olarak planlan- malıdır. ● REHBER