Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 75. Sayı (Ekim 2014)

54 Su ve Çevre Teknolojileri / Ekim 2014 www.suvecevre.com REHBER Kademel Besleme S stem Bu s stem, b rden fazla anoks k ve aerobik reaktörün birbiri ardınca sıra - lanmasını esas almaktadır. Organik karbon dağılımını sağlamak ç n anok- sik koşullardaki denitrifikasyon hacim - ler ne atıksu beslemes yapılmaktadır. Nitrat geri devri aerobik havuzdan anoks k havuza akışın sağlanması le karşılanmaktadır. Tasarımda deb n n dağıtım oranları ve den tr f kasyon hacimleri giriş atıksu karakterine göre seçilmektedir. Konfigürasyonda çamur ger devr n n yapıldığı havuzda akt f çamur konsantrasyonu daha yüksek olup, reaktör boyunca seyrelmektedir. Bu sistemin akım diyagramı Şekil 6.4’te ver lmekted r. Değ şken Den tr kasyon Proses (B oDen tro) Bu s stemde, ser bağlı çalıştırı- lan tam karışımlı akt f çamur proses dönüşümlü olarak beslenmekte ve dönüşümlü olarak anoks k ve aerob k çalıştırılmaktadır. Ham atıksu anoksik çalıştırılan reaktöre beslenmekted r. Denitrifikasyon ve nitrifikasyon pro - sesler zaman ayarlı olarak kontrol edilmektedir. Ayrıca redoks, nitrat ve amonyum konsantrasyonları ölçülerek değ ş m süres ayarlanab l r. Bu s stem n akım diyagramı Şekil 6.5’te verilmek - ted r. Kes kl Den tr f kasyon Proses Tek b r akt f çamur havuzu ç nde zamana bağlı olarak havalandırmanın açılıp kapatılması (kes kl havalan- dırma) le n tr f kasyon ve den tr f kas- yon prosesler gerçekleşt r lerek azot g der m sağlanmaktadır. S stemde çözünmüş oks jene ek olarak redoks, n trat ve amonyum sev yeler ölçüle- rek çevr m süreler n n opt m zasyonu yapılabilmektedir. Kesikli denitrifikas - yonda 2 proses parametres d kkate alınmaktadır: (1) Çevr m Süres : anoks k ve aerob k süren n toplam süres ve (2) Anoksik Süre Oranı: anoksik sürenin toplam çevrim süresine oranı (Hanhan ve d ğ. 2011). Aerob k süren n sonunda elde edilecek oksijen seviyesinin anok - s k zamana taşması den tr f kasyon verimini azaltacaktır. Dolayısıyla etkin b r çözünmüş oks jen kontrolünün yapılması gerekmekted r. Bu s stem n akım diyagramı Şekil 6.6’da verilmek - ted r. Son Den tr f kasyon Proses Karbonlu organik maddenin yeter - s z olduğu durumlarda anoks k havuza metanol gibi harici/ek organik karbon kaynağı eklenmektedir. Gerekli ek orga - n k karbon kaynağı, g der lmes stenen n trat m ktarına göre dışarıdan eklen- mektedir. Denitrifikasyon prosesinde ortaya çıkan azot gazı havalandırma le sıyrılarak son çökelt m havuzunda akt f çamur çökelt lmekted r. Bu s ste- min akım diyagramı Şekil 6.7’de veril - mekted r. Ardışık Kes kl Reaktörler Ardışık Kesikli Reaktörlerde (AKR) b yoloj k azot g der m kolaylıkla ger- çekleşt r leb lmekted r. Atıksu bes- lemes ve havalandırma per yodu- nun ayarlanması le proses esnekl ğ sağlanab l r. Ardışık kes kl reaktörle- r n besleme düzen ve sayısına göre dengeleme havuzu yapılmasına gerek duyulmaz (DWA-M 210, 2009). AKR sistemleri, ön denitrifikasyon, kademel besleme, b rl kte n tr f kasyon ve den tr f kasyon t p akt f çamur s s- temler ne benzer şek lde çalıştırılab l- mekted r. Uygun enstrümantasyon ve proses kontrolü le (çözünmüş oks jen, ORP, nitrat, amonyum vb.) hedeflenen deşarj kal tes elde ed leb lmekted r. Aşağıdak şek lde b r çevr m süres ç ndek doldurma, karıştırma, hava- landırma, çökelt m, boşaltma fazlarına bağlı olarak uygulanab len şlemler b yoloj k azot g der m proses ç n k örnek Tablo 6.2 ve Tablo 6.3’te göste - r lmekted r. Doldur-boşalt esasına göre çalıştırı - lan aktif çamur sistemleri Ardışık Kesikli Reaktör (AKR) olarak adlandırılmakta - dır (Ten States Standards, 2004). • Ardışık Kesikli Reaktörler Doldurma, Havalandırma, Çökeltim, Boşaltma fazlarını içermelidir. Gerek görül - düğü takd rde bu fazların sonuna ayrıca bekleme fazı eklenebilir. • Bir AKR’de son çökeltim işlemi, reak - tör ç nde gerçekleşt r l r ve çamur ger dev r s stem ne ht yaç yoktur. • Tüm atıksuyun by-pass edilmeden arıtılab lmes ne mkân tanınır. • AKR sistemi dengeleme havuzlu veya dengeleme havuzu olmadan nşa ed leb l r. • “Havalandırma” ve “Çökeltim” faz - ları “Reaksiyon” fazı olarak dikkate alınmalı, d ğer fazlarda reaks yon olmayacağı kabul edilmelidir. • Her durumda en az 2 paralel reaktör olacak şekilde planlanmalıdır. Büyük kapas tel s stemlerde reaktör sayısı artırılabilir. Reaktörlerden biri devre dışı kaldığı durumda paralel reaktör(ler), g ren tüm atıksuyu arı- tılab lmel d r. • Faz süreleri, havalandırma, karış - tırma ve atıksu dozlama s stem kontrol s stem nde b rb r nden bağımsız programlanab lmel d r. Şekil 6.4. Kademeli besleme sistemi Şekil 6.5. Değişken Denitrikasyon Prosesi Şekil 6.6. Kesikli denitrifikasyon prosesi Şekil 6.7. Son denitrifikasyon prosesi