Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 74. Sayı (Eylül 2014)

42 Su ve Çevre Teknolojileri / Eylül 2014 www.suvecevre.com amonyak “counter-current- scrubber” tarafından arıtılır. Counter-current- scrubber ün tes korozyana dayanıklı termoplast k (PE) malzemeden mal ed lm şt r. K rl havanın tam olarak tem zlenmes , organ k maddeler n ve koku yayan b leşenler n tamamen yok ed lmes amacıyla b yof ltre ün tes kul- lanılmıştır. B yof ltre ün tes modüler b r yapıya sah pt r. B yof ltre s stem ne alt kısmından, dağıtım haznes kanalıyla ver len k rl hava b yof ltre ortamından düzgün yayılı b r halde yukarı yönde b yoortamdan geçerek arınmış olarak atmosfere dağılır. Bu arıtma s stem kokunun m kroorgan zmalar tarafın- dan karbond oks t ve su olarak k ye ayrılması le tamamlanmış olur. Orta ve kuzey Avrupa’da, evsel ve endüstr yel atıksu arıtma tes sler nde, örneğ n Polonya’da, L tvanya’da, Almanya’da, İsv çre’de belt t p çamur kurutucular; Orta ve Güney Avrupa’da, örneğ n Almanya’da ve Güney Fransa’da solar t p çamur kuru- tucular oldukça ver ml çalışmaktadır. Yurdumuzda Antalya, Akh sar, Çer- kezköy, Çorlu, Feth ye, İstanbul, İzm r, İzm t, Mers n, başta olmak üzere çok az sayıda olsa belt t p , tambur t p , solar t p çamur kurutucular çalışmaktadır. Koku arıtımında bazı yen teknoloj - lere değ nmek gerek rse, b r ün vers te araştırma grubu tarafından gel şt r len ve patent alınan yüksek performanslı ve çok ver ml çalışan koku arıtımın- dan söz ed leb l r. Teknoloj , h drokar- bon gazlarının dış ortama ver lmes ve atmosfere karışması durumunda güneş ışığı altında reaks yona g rme- ler ve ufak zerrec kler hal ne dönüşerek %99 oranında tem zlenerek yerküreye düşmeler olarak özetleneb l r. Bu yen buluş teknoloj de enerj gereks n m , d ğer k rl hava ve koku arıtımı s stem- ler ne göre çok azdır. Bu fotok myasal koku arıtımı s stem her şeyden önce tab b r k myasal reaks yondan ba- rett r. Aşağıdak fotoğrafta da görü- leceğ g b , farklı modüllerden oluşan bu s stem n b rçok avantajı bulunur. Her b r modülün, yukarıda açıklanan tab fotok myasal koku tem zleme şle- m nde özel görevler vardır. K rl hava b r scrubber ç nden geç r l r ve ozon le zeng nleşt r l r ve daha sonra UV ışınlarına tab tutulur. Su ht va eden bu karışım hydroxyl rad cals (OH) oluş- masını sağlar. Daha sonra bu karışım havadak organ k b leşenler (VOC) ve d ğer gazlar le reaks yona g rer. Bu sayede havada yen hava zerrec kler - n n (aerosol part culs) oluşması sağlanır ve bu zerrec kler aşağıdak fotoğrafta görülen b r elektrostat k f ltre ve kata- l zör yardımıyla tutulur. Foto yon zasyon teknoloj s le çamur kurutma s stemler nden çıkan k rl havanın arıtılması oldukça yen b r teknoloj d r. Bu s stem n doğru b r şek lde uygulanab lmes ç n arıtılması stenen k rl havaya a t en azından aşa- ğıdak ver ler n doğru b r şek lde sağ- lanması gerekecekt r: - Uygulama özell kler - Hava m ktarı - Sıcaklılar - Nem m ktarı - Toz m ktarı - Havadak k rl l kler n l stes , t p ve konsantrasyonları - K rl hava arıtımından beklenen ver m. Ancak bu ver ler sağlanırsa UV uygulamasının şe yarayıp yarama- yacağı önceden araştırılır. En doğru yaklaşım se önceden konu tes se veya çok benzer tes slerde p lot testler yaparak, bu yen teknoloj n n uygula- nab l p uygulanamayacağının kararı ve uygulama mkanı gözüküyor se eldek ver lere göre hesapların ve projen n yapılmasıdır. Yukarıda değ n ld ğ g b Foto yon - zasyon proses nde, atık gaz ve k rl hava lk etapta b r toz f ltres nden geç r l r ve sonra UV ışını le k myasal reaks yon sağlanır. Bu s stemde k rl hava ozon le karışacağı hava tem zley c ün ten n ç ne alınır. Ozon, k rl hava le reaks - yona g rerek daha büyük moleküller n (toz) oluşmasını sağlar. Bu karışıma UV ışığı uygulandığında elektr k yükler toz zerrec kler ne temas eder ve tutularak koku ve k rl havanın devam etmekte olan hava akışından ayrılmalarını sağlar. Sonuçta koku moleküller n b rb r ne yapışık tutan bağlar UV ışını etk s yle kopacak ve aynı zamanda lave oks t- ley c ler oluşacaktır. Son etapta kata- l zör koku b leşenler n n nd rgenmes sağlanacaktır, bu sayede oks tley c ler n atmosfere salınması engellenecekt r. UV uygulaması, amonyak g der m ç n uygun olamayacağından toz g de- r m nden önce arıtılmalıdır. Amonyak g r ş konsantrasyonunu düşüreb lmek amacıyla bu koku s stem n n önünde b r k myasal yıkayıcı veya yoğuşturucu teşk l ed lmel d r. Böylel kle amonyak, b r k myasal scrubber le önceden g de- r lm ş olur. Yüksek m ktarda toz, lamba yüzeyler ne temas ett ğ nde ver m düşeceğ ç n sık sık tem zlenme ht yacı doğacaktır. Bu nedenle lk önce tozdan arındırma şlem yapılmalıdır. Fotook- s dasyon (Photo-ox d zer) önces nde tozdan arındırma şlem ç n kuru f ltre, s klon, scrubber kullanılır. Foto yon zasyon s stem aşağıdak g b özetleneb l r. 1) Toz ayırıcılar (toz yükü, 20 mg/m¶ değer n n üzer nde se bag-house f lter veya cyclone) 2) Eğer toz fazla değ l se NH 3 g de- r m ç n as t k myasal püskürtmel yıkayıcı (Ac d chem cal scrubber) 3) UV-fotooks dasyon (UV- Photo- ox d zer) 4) Ozon yayılmasını önlemek ç n Ozon-Katalyst 5) UV sonrasında b yoloj k şlem uygulanmaz. Koku kontrol ve arıtma tes s n n projelend r leb lmes ç n arıtılacak hava m ktarı hesaplanab l r. Bunun yanında d ğer ver ler ç n deney me de bağlı ola- rak atık gaz çer ğ nde bulunan, örneğ n DEĞERLENDİRME