Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 74. Sayı (Eylül 2014)

40 Su ve Çevre Teknolojileri / Eylül 2014 www.suvecevre.com nedenle toz f ltreler kullanılarak atık hava ç ndek katı zerrec kler n alınması önem kazanmaktadır. Eğer tozlar özel f ltreler le yeter kadar tutularak alı- namaz se scrubber ün teler n n çalış- malarını olumsuz etk leyecekt r. Yan k rl hava ortamına k myasallar veya su püskürtme metodu le b r bakıma hava- nın yıkanması olarak tar f edeb leceğ - m z s stem, yan scrubber ün teler nde tıkanmalar kaçınılmaz olacağından sık sık bakım gerekecekt r. Toz uçacağı uzun mesafelerde özell kle neml ve sıcak günlerde c dd koku problem ne sebep olab lecekt r. Tambur t p (Drum Type Dryer) çamur kurutucularda patlama ve gaz sıkışma r skler yoktur. İşletmede özel b r d kkat stemez, özel yedek parçalara da gereks n m duymaz. Oks jen l m tl , yüksek enerj ht yacı olacaktır. Sonuçta kurutulmuş çamur tarımda kullanılab l r. Bu t p çamur kurutucularda dün- yada ve yurdumuzda faal yet gösteren f rmalara alfabet k sıra le örnek olarak ALLGAIER GmbH, Andr tz Separat on, AVA-Huep GmbH, Env roM n Tech., Haarslev GmbH, NISHIMURA WORKS CO. Ltd., SCT, S emens, Vandenbroek f rmaları ver leb l r (Re. IFAT 2014 ). Koku kontrolü daha zordur. Z ra örneğ n belt t p çamur kurutuculara göre yüksek yüzey sıcaklığı daha çok koku yayılmasına neden olmaktadır. Çoğu kez yanık çamur kokusu alınır ve bunu arıtmak oldukça zordur. Bu t p çamur kurutucularda oldukça az sayıda ve başarılı koku g der m uygulamasına rastlanılmaktadır. Bantlı t p, solar t p ve tambur t p kurutucuların yanısıra aşağıdak t p çamur kurutucular ve bununla lg l konularda uzmanlaşmış f rmalar da bulunmaktadır. Th n Layer/Turbo, ...s stel çamur kurutucular: (GIG Karasek GmbH, Buss- SMS GmbH, I+M GmbH, INNOPLANA, WOMM S.p.A.)’un yanısıra Rack/Ban- ked/D sc/Expeller/Vacuum/Flu d zed- bed ve bazı d ğer t p çamur kurutucular da bulunmaktadır (Koml ne Sanserson, Gouda GMF...). Turbo ve akışkan yataklı kurutucular, bantlı kurutuculara göre daha çok toz çıkarmaları neden yle lk önce toz f lt- reler le tozların tutulması gerek r, aks halde tozlar scrubberın tıkanmasına neden olur. Çamur kurutucu tes s n yapmaya aday f rmalardan bu konuda yapılmış ve başarılı çalışan tes sler n mutlaka z yaret etmek ve çalışan tes s n tekn k olarak artılarını ve eks ler n tes s mal - yetler le b rl kte karşılaştırıp değerlen- d rmek gerek r; aks halde yıllar önce görülmeye başlayan b rçok çalıştırıla- mayan atıksu arıtma tes s g b çalış- mayacak b rçok çamur kurutma tes s görmek maalesef kaçınılmaz olacaktır. Çamur kurutma şlem ç n yukarıda özetle ver len farklı kurutma metotları vardır ve heps nden stenmeyen k rl hava ve kötü kokular yayılmaktadır. Çamur kurutma tes sler nden çıkan k rl ve kötü kokan nsan ve çevre sağlığı açısından da çok zararlı olan bu atık havanın en etk l ve ekonom k olarak g der lmes yöntemler n n başında b yof ltre teknoloj s gelmekted r. B yo- f ltre le koku arıtma şlem nde k rl l ğ oluşturan maddeler n doğal yollardan zararsız maddelere dönüşmes ç n aşağıdak şartların sağlanması gerek r: - Ortam sıcaklığı - Nötr pH değer - Normal basınç Amonyak, h drojen sülfür veya suda er yen merkaptanlar g b maddeler n arıtılması amacıyla, b yof ltre ün tes önces nde k rl hava ç ne su veya k m- yasal bazı karışımlardan müteşekk l farklı püskürtme metotları uygulanan yıkayıcılar (counter-current veya cross- current scrubbers) kullanılır. Çamur kurutma s stem nden çıkan k rl havanın tem zlenmes uygulama- larına b r örnek olarak, İstanbul İSKİ Ambarlı Atıksu Arıtma Tes s ’ndek çamur kurutma ek pmanından çıkan k rl havanın Tholander k myasal yıka- yıcı (scrubber) ve b yof ltre s stem le arıtılması ver leb l r. Yaklaşık 20 m lyon nüfuslu İstanbul’da her b r en az 2 m lyon N.E. kapas teye sah p atıksu arıtma tes sler bulunmaktadır. Bu tes slerden b r tanes de Marmara Den z ’ne deşarj yapan ve son teknoloj ler n kullanıldığı modern, aynı zamanda oldukça büyük kapas - tel İSKİ Ambarlı İler B yoloj k Atıksu Arıtma Tes s ’d r. Koku arıtımı konu- sunda dünya l der Tholander f rması, adı geçen bu İSKİ Ambarlı AAT ç n b r koku arıtma s stem projelend rm şt r. Bu koku arıtma s stem , proje ht yaçları göz önünde bulundurularak gel şt r l- m ş, counter-current-srubber ve b yo- f ltre s stemler nden oluşmaktadır. K rl havanın arıtılması: Çamur kurutma tes s nden atılan k rl hava önce toplanmakta ve daha sonra k kademel koku arıtımı s stem le arıtıl- maktadır. İlk etapta k rl hava b r ön arıt- maya tab tutulmaktadır. Daha sonra ç ğ noktasına (dew-po nt) kadar soğu- tularak “counter-current-scrubber” ün - tes ne ver lmekted r. Scrubber ç ndek elemanlar püskürtülen sıvı tarafından devamlı ıslak kalır. Ph kontrollü sülfü- r k as t laves yüksek konsantrasyonlu Turbo (Turbo Dryer) sistem çamur kurutucularda kapalı ortam ve yüksek basınçlı olmaları nedeniyle özel önlemler alınmalıdır; aksi halde patlama riski bulunur. DEĞERLENDİRME