Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 74. Sayı (Eylül 2014)

36 Su ve Çevre Teknolojileri / Eylül 2014 www.suvecevre.com lığı açısından atıksu arıtma tes sler n kurmak durumundadır. Bu konuda yen teknoloj lere ve enerj ver ml tes slere oldukça ht yaç duyulacaktır. Avrupa’da ve yurdumuzda kullanılan çamur kurutma teknoloj ler ne ve farklı farklı çamur kurutma s stemler nde kul- lanılan metotlara bağlı olarak çıkan k rl ve zararlı havanın arıtılarak g der lmes yöntemler ne kısaca değ nmek gere- k rse; Bantlı (Belt Dryer) t p çamur kuru- tucular, özell kle tes s n kurulacağı alanın sınırlı olduğu yerlerde avantaj- lıdır. Ayrıca yüksek m ktarda çamur kek kabul edeb lme mkanı ve sürekl otomat k çalışab lmes de d ğer s s- temlere göre ayrıca b r avantaj sağlar. Toz patlaması ve yangın tehl kes yok denecek kadar azdır. Bu s stemlerde daha az yedek parçaya ve daha az aşı- nan parçaya ht yaç duyulması le daha kolay ve problems z b r şletme sağla- nab lmekted r. S stem çok kısa sürede çalıştırılıp durdurulab l r, nsan d kkat gereks n m en az sev yeded r. Bant t p çamur kurutucularda amaçlanan kuru çamurun % Katı Madde çer ğ en az % 90 mertebeler nde olmalıdır. Tarımda kullanılmaya z n ver len “A sınıfı” kuru çamur elde ed leb l r. İlk yatırımmal yet yüksek olsa da şletme mal yetler üre- t c f rmanın malat kal tes ne de bağlı olarak n speten daha azdır. Bu t p bantlı termal çamur kuru- tucular ve lg l konularda dünyada ve yurdumuzda faal yet gösteren f rmalara alfabet k sıra le örnek vermek gere- k rse: Arasya Ltd.Şt ., Arb ogaz A.Ş., Arges Ltd.Şt ., Andr tz/BDS, Bellmer GmbH, BINDER, Degremont Ltd., DOR- SET DE, SEVAR (Haarslev) GmbH/ SEVAReco, HUBER SE/BT, INNOPLANA AG/Innodry, Kahl GmbH, Koml ne-San- derson, KRÜGER (VEOLIA)/B oCon, Redco Ltd.Şt ., S emens, STC (Agbar Env.-Suez-Degremont), Stela (Lax- huber) GmbH/Bandtrockner,Therma- Fl te, THERMO SYSTEM GmbH, Wat- ropur AG. (Ref. IFAT 2014 Catalogue). Bant t p kurutucularda koku arıtımı ç n d key konumlu k rl hava yıkama kules (vert cal scrubber) ve b yof ltre kullanılır. Belt t p çamur kurutucularda çamurun kurutulması ç n çok yüksek sıcaklıklara ht yaç duyulmuyor olması, koku arıtımı açısından öneml b r avan- taj sağlar; z ra daha az buharlaşma ve aynı zamanda organ k maddeler n ve alüm nyum tuzlarının daha az parçala- nıyor olmasına sebep olur. Toz çıkışı çok azdır. Bu durumda k myasal püskürt- mel yıkayıcılar ve b yof ltren n b rl kte uygulanması, koku arıtımı ç n en y sonucu vermekted r. Çamur kurutucu kurutmayı sağlayan sıcak havanın s rkülasyonu le kapalı b r çevr m (closed loop) şekl nde pro- jelend r l rse, hava, b r kondensatör yoğunlaştırıcıdan geçt ğ nde tekrar ısınmadan öncek hava (gaz) sıcaklığı yaklaşık 40°C değerlere kadar soğur. Bu sayede b yof ltre ç n daha fazla b r soğutma şlem ne gerek kalmaz. Bell b r m ktar havanın bu çevr mden dışarı ver lmes ve b r k rl hava tem zley c s le arıtılması gerek r. Kondensatörden atılan bu k rl havanın sıcaklığı 40°C değer n n altına düşmüş olacaktır. Dolayısıyla atık havanın b yof ltre le tem zlenmes ç n ayrıca b r soğutma şlem ne gerek kalmaz. Son yıllarda uygulanan hem belt t p çamur kurutuculardan hem de bu tes slere uygulanmış olan koku arıtım s stemler nden çok başarılı ve ekono- m k şletme olanağı sağlayan oldukça ver ml sonuçlar alınmıştır. Güneş enerj s (Solar Dryer) kulla- nılarak çalıştırılan kurutucular, çamur kek n n sera benzer bas t b r yapının ç nde sera taban betonu üzer ne uygun b r şek lde ser lmes ve karıştırılması ve bu sayede çamur kek n n her b r zer- res n n devamlı sıcak hava le teması sağlanarak ç ndek nem n atılması şekl nde kabaca tar f ed leb l r. Bu t p çamur kurutucuların kullanım alanı çok sınırlıdır; z ra güneşl ve sıcak kl mlerde daha ekonom kt r, güneş olmadığında çamur kurutulamaz. Sınırlı güneş alma mkanı varsa b r takım lave tedb rler alınır. Örneğ n taban ısıtması veya sera ç ne sıcak hava takv ye ed lmes vb. ek tedb rlere ht yaç olur; k bunlar oldukça mal yetl s stemlerd r. Sera yapıların kaplama malzemeler ç n de özel pol karbon plakalar kullanılır. Bu kurutma s stem n n d ğer b r deza- vantajı da çok gen ş b r alana ht yaç duymasıdır. Örnek vermek gerek rse ufak b r şeh r atıksu arıtma tes s nden elde ed len yaklaşık %22-25 KM çer kl çamur kek n n ser lmes ve karıştırılması ç n en az 3 ve hatta 4 gözlü ve her b r seranın yaklaşık 10-12 m (max. 18 m.) gen şl kl ve yaklaşık 120- 150 ve hatta 180 m. uzunluğunda yan yana teşk l ed lecek sera yapılarına ht yaç duyul- maktadır. Solar t p çamur kurutucu s stemlerden elde ed lecek kuru çamu- run % Katı madde çer ğ de devamlı değ ş m göster r. Genelde % 50-70 katı madde çer kler ne ulaşılab lmekted r. Çamur yakılacak se %65 katı madde çer kl kuru çamurun alev alab leceğ de d kkate alınarak uygun yakma s s- tem en baştan seç lmel d r. Özell kle atıksu arıtma tes sler nden elde ed len çamurun kurutulması ç n Bantlı, Solar, Akışkan Yataklı, Tamburlu, Turbo vb. herhang b r çamur kurutma s stem ne karar vermeden önce, en ekonom k b r şek lde ve yüksek ver mde (ek p- man seç m , gerek rse mevcut atıksu arıtma tes s n n en baştan ele alınarak DEĞERLENDİRME