Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 73. Sayı (Ağustos 2014)

54 Su ve Çevre Teknolojileri • Ağustos 2014 kimyasal madde miktarının belirlenmesi - Sisteme verilecek hava miktarının belirlenmesi - Çamur geri devir oranının tespiti - Tesisin büyütülmesi söz konusu olduğunda mevcut debi kayıtlarının oluşturulması - Günlük kurak hava şartlarında belirlenen önemli debi artışları; sızma veya kanalizasyon sistemine endüstriyel atıksu deşarjı ve nüfus artışı hakkında bilgi edinilmesi - Yağışlı hava şartlarında ortaya çıkan önemli debi artışından hareketle yağmur suyu katkısının tahmin edilmesi. 5.4.2. Debi Ölçüm Birimlerinin Yeri Atıksu arıtma tesislerinde debi ölçüm cihazlarının konulabileceği yerler aşağıda sıralanmıştır: - Kanal üstü ve kontrol bacası - Arıtma tesisinin girişi - Çubuk ızgaranın, kum tutucunun veya ön çökeltiminin çıkışı - Pompa istasyonunun ana terfi hattı - Alıcı ortama deşarj öncesi. Bu hususlardan her birinin fayda ve mahzurları vardır. Bu yüzden, bazı özel şartlar göz önüne alınarak ölçüm cihazının yerleştirebileceği konuma karar verilir. Genellikle farklı yerlere birden fazla debi ölçüm cihazı yerleş- tirilir. Tablo 5.5’te akım ölçüm cihaz- larının arıtma tesisindeki konumlarına göre işletme özellikleri karşılaştırıl- mıştır. 5.4.3. Debi Ölçüm Yöntemleri Atıksu debisinin ölçümünde kul- lanılan yöntemler iki ana başlıkta toplanır: - Basınçlı borularda - Açık kanallarda Tablo 5.6’da akışkanın hız ölçü- münde kullanılan farklı yöntemler ve ölçme cihazları sınıflandırılmıştır. Debi ölçüm yöntemi seçiminde dikkate alınması gereken hususlar şu şekilde özetlenebilir: - Akım hızı aralığı - Akım şartları (sürekli veya kesikli) - Maksimum işletme basıncı ve basınç düşmesi - Atık suyun yapısı (katı, yağ, aşındırıcı madde vb. içeriği) - Bakım yöntemleri ve sıklığı - Ölçme yönteminin kolay ölçülebilir tek bir parametreye bağlı olması. Rehber Makalenin devamı gelecek sayımızda yayınlanacaktır. Debil ölçüm cihazının konumu Kanalların kesişme noktası veya kontrol bacası Arıtma tesisinin girişi Kaba ızgara mansabı Kum tutucu veya çökeltim çıkışı Deşarj öncesi Debi Ölçüm Cihazı Basınçlı borularda Venturi metre Ölçüm ağzı (nozzle) Orifis metre Elektromanyetik metre Türbin metre Akustik esaslı debimetre Açık kanallarda Kanal Savak Derinlik ölçümü Akustik esaslı debimetre Açık akışlı enjektör (Kennison enjektörü veya Kaliforniya boru yöntemi) Ölçüm Prensibi Basınç değişimi ölçülür. Basınç değişimi ölçülür. Basınç değişimi ölçülür. Manyetik alan oluşturulur voltaj ölçülür. Türbin kullanılır. Hız ve akışkan seviyesini ölçmede ses dalgası kullanılır. Kanalda kritik derinlik ölçülür. Savak arkasındaki su yüksekliği ölçülür. Akımın derinliğini ölçmede yüzgeç kullanılır. Hız ve sıvı seviyesini ölçmede ses dalgası kullanılır. Serbest düşme ucundaki akış derinliği ölçülür. Ölçüm, akımındaki dalgalanmalardan etkileniyor mu? Evet Evet Evet Hayır Hayır Ölçüm, arıtılan ortalama debi miktarını temsil ediyor mu? Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Ölçüm, katı parçacıklardan etkileniyor mu? Evet Evet Hayır Hayır Hayır Ölçüm, kum ve diğer çökelebilen katılardan etkileniyor mu? Evet Evet Evet Hayır Hayır Ölçüm, tesis işletmesinde yararlı mı? Evet Evet Evet Evet Hayır Ölçüm, deşarjın yapılacağı alıcı ortam için yararlı mı? Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Tablo 5.5. Debi ölçüm cihazlarının uygulama yerine göre işletme özelliklerinin kıyaslaması Tablo 5.6. Su ve atıksu debisi ölçümünde kullanılan cihazlar