Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 72. Sayı (Temmuz 2014)

58 Su ve Çevre Teknolojileri • Temmuz 2014 elde edilmesini sağlar. Ayrıca, birlikte simültane (eş zamanlı nitrifikasyon ve denitrifikasyon) azot giderimi de alternatif çözüm olarak kullanılabilir. Evsel atıksulardan biyolojik azot giderimi, havalı ve anoksik koşulların mevcut olduğu aktif çamur sistemi konfigürasyonları ile sağlanmaktadır. Öncelikle havalı şartlarda amonyum azotu nitrata dönüştürülür. Oluşan nitratı denitrifiye etmek için anoksik reaktöre geri devrettirmek (nitrat geri devri) ve atıksudaki organik madde ile tam karışmasını sağlamak gerek- mektedir. Biyolojik karbon ve azot giderimi yöntemleri Şekil 4.4’te detaylı olarak verilmiştir. Şekil 4.4a’da verilen sistem ön denitrifikasyon prosesidir. Bu pro- seste denitrifikasyon havalı tankın öncesine yerleştirilen anoksik reak- törde sağlanmaktadır. Proses sıra- sında çözünmüş oksijenin geri devir akımı ile birlikte anoksik reaktöre girişi minimize edilmelidir. Şekil 4.4b’de ise iki anoksik reaktörün kul- lanıldığı Bardenpho tipi iki kademeli aktif çamur sistemi gösterilmekte- dir. Birinci kademedeki havalı tankı takip eden ikinci kademe anoksik reaktörde daha çok bakteriyel içsel solunum prosesi kullanılarak azot giderimini sağlanmaktadır. Biyolojik azot giderimi eş zamanlı nitrifikasyon ve denitrifikasyon prosesi ile de ger- çekleştirilebilir. Bu proseste uygun çamur yaşı ile hem nitrifikasyon hem de denitrifikasyon prosesleri birlikte yürütülmektedir. Bunun için çözün- müş oksijen seviyesinin reaktör içinde etkin olarak kontrol edilmesi gerek- mektedir. Biyolojik azot giderimi aynı reaktör içinde sağlanmaktadır. Eş zamanlı nitrifikasyon-denitrifikasyon prosesi aynı reaktör içindeki farklı bölgelerde anoksik ve havalı koşulla- rın oluşturulması (oksidasyon havuz- ları vb.) ve/veya aynı reaktör içinde oksijenin düşük seviyelerde kontrolü ile de sağlanabilmektedir (Şekil 4.4c). Atıksulardan biyolojik azot gide- rimi ile birlikte fosfor giderimi için; havasız, anoksik ve havalı koşulların sağlandığı aktif çamur sistemi konfi- gürasyonları gerekmektedir. Yukarıda bahsedilen biyolojik azot giderimi prosesine ek olarak fosfor depolayan bakteriler için havasız şartların da sağ- lanması gerekmektedir. Şekil 4.5a’da verilen A2O (Havasız (Anaerobik)- Anoksik-Oksik) prosesi ön denitri- fikasyon prosesi önüne bir havasız reaktörünün eklenmesi ile elde edil- miştir. Burada nitrat geri devri anok- sik reaktöre, çamur geri devri ise son çökeltim tankından havasız reaktöre yapılmaktadır. Havasız koşulların sağ- lanması için geri devir akımlarındaki nitrat ve oksijenin minimize edilmesi gerekmektedir. Şekil 4.5b’de görül- düğü gibi, havasız reaktöre nitrat geri devrinin azaltılabilmesi için havasız tank geri devri anoksik reaktörden yapılmaktadır. Nitrat geri devri havalı tanktan anoksik tanka, çamur geri devri ise son çökeltim tankından anoksik tanka yapılmaktadır. Şekil 4.5c’de verilen VIP prose- sinde ise havasız reaktöre nitrat geri devrini en az seviyede tutabilmek için anoksik reaktör bölümlere ayrılmak- tadır. Aynı şekilde havasız tank geri devri anoksik reaktörün sonundan yapılmaktadır. Nitrat geri devri ise havalı tanktan anoksik tankın başına yapılmaktadır. Çamur geri devri de son çökeltim tankından anoksik tanka yapılmaktadır. Havasız tanka yapılan nitrat geri devri seyreltik olduğundan havasız reaktörün bekletme süresinin uzun seçilmesi daha uygundur. Şekil 4.5d’de biyolojik azot ve fos- for gideren 5 Kademeli Bardenpho prosesi gösterilmiştir. Bu sistemde, biyolojik azot giderimi yapan 4 Rehber Şekil 4.4. Biyolojik karbon ve azot giderimi yöntemleri (ÇOB, 2010) C M Y CM MY CY CMY K