Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 71. Sayı (Haziran 2014)

62 Su ve Çevre Teknolojileri • Haziran 2014 eşzamanlı çökelme açısından her- hangi bir sorun oluşturmaz. Düşük alkalinite pH’da düşüşe neden olabi- lir. Çökelme öncesi ve sonrasındaki düşük alkalinite değeri, istenilen pH değerinin elde edilmesi için daha az miktarda kimyasal madde gerekli olacağından, fayda sağlar (Henze vd., 2002). 3.4.6. Çamur Hacmi İndeksi (SVI) Çamur hacmi indeksi, aktif çamu- run topaklanma ve çökme özellikleri hakkında bilgi verir. Ölçülü silindir veya beherde 30 dk.’lık bir çökel- menin ardından ölçülür (Henze vd., 2002). SVI = 1/ X0,5 (birim normalde ml/g SS) X0,5, 0,5 saatlik bir çökmenin ardından ölçülen çamur konsantrasyonudur. Çamur hacmi indeksi ne kadar düşükse, topaklanma ve çökme özel- likleri de o kadar iyidir. Çökme sıra- sında ölçülü silindir yavaşça karıştırıla- rak karıştırılmış, çamur hacim indeksi de belirlenebilir. Bu değer, “klasik su” değerinden daha düşüktür. Yüksek SVI’lar için (>200 ml/g SS), seyreltilmiş SVI (DSVI) faktör 2 seyreltmesi ile ölçülür. DSVI, aşağıda belirtildiği şekilde hesaplanır; 100 mL/g SVI değerleri, genellikle aktif çamur tesislerinin iyi bir şekilde işlemesini sağlanması açısından yeterli kabul edilir. Çamur yoğunluk indeksi (SDI), 30 dakikalık bir çökelmenin ardından (= X0,5) ölçülen çamur konsantrasyo- nudur. Çamur yüzdesi, 30 dakikalık çök- menin ardından başlangıç miktarına kıyasla belirtilen çamur yüzdesidir. 3.4.7. Oksijen Tüketim Hızı (OUR) Aktif çamurun oksijen tüketim hızı (OUR) (veya azot tüketim hızı-NUR), çamurun durumu (aktivitesi) hak- kında önemli bilgiler verebilir. Şekil 2.25, bir respirasyon deneyi sonu- cunu göstermektedir. Bu deneyde ham atıksu, oksidasyona tabi tutul- maktadır (8-12 g/m 3 ). Bir süre sonra atıksu çalkalanmaya başlanır ve oksi- dasyon işlemine son verilir. Ham atıksularda çamur OUR hesaplamak için kuru çamurun KOİ, AKM veya UAKM ölçümlerine ilişkin eğri eğim- leri kullanılabilir. Bu değer genellikle 20-40 g O 2 /kg UAKM.sa’ dir. Bu ara- lıktaki bir çamur solunum aktivitesi, çamurun aktif olduğunu (çok sayıda canlı mikroorganizma içerdiğini) ve yeterli miktarda biyobozunur bile- şen (organik madde) içerdiğini ifade etmektedir. Düşük bir solunum akti- vite (OUR) hızı (5-10 g O2/(kg UAKM. sa) ise çamurun; • Toksik etkilere maruz bulundu- ğunu • Kolay ayrışabilen organik madde içermediğini • İnert yapıda (stabilize durumda) olduğunu gösterir. Denitrifikasyon bakterileri oranı (ng) da, azot tüketim hızı için yapılan bir ölçüm ile aşağıdaki şekilde bulu- nabilir (Şekil 3.21); n g = Azot tüketimi (m e eqv/sa) / Oksijen tüketimi (m e eqv/sa) Oksijen ve azotun elektron eşde- ğerlerine dönüştürülmesi işlemi, dönüşüm faktörleri ile gerçekleşir: 32 g O 2 = 1 mol O 2 = 4 e eqv 14 g NO 3 -- N = 1 mol NO 3 -- N = 5 e eqv Amonyum tüketim hızı (AUR), nit- rifikasyon bakterisi (ototrof bakteri) miktarını değerlendirmek için kulla- nılmaktadır (Henze vd., 2002). 3.5. Kaynaklar - ATV-DVWK-A 198E. Standardisation and Derivation of Dimensioning Values for Wastewater Facilities, German ATV-DVWK-Rules and Standards. - ÇOB (2010). Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı (T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı), Resmi Gazete Tarih: 20.03.2010, Sayı: 27527. - Eroğlu. V. (2002). Atıksuların Tasfiyesi, Su Vakfı Yayınları. - Henze, M., Harremoes, P., Jansen, J. C., Arvin, E. (2002). Wastewater Treatment: Biological and Chemical Prosesses. Springer-Verlag Publishing. - Metcalf & Eddy (2003). Wastewater Engineering, Disposal and Reuse, Mc Graw Hill Publishing. - Muslu, Y. (1996). Atıksuların Arıtılması, Cilt II, İTÜ Matbaası. DSVI = f n . 1 (fn, seyreltme faktörüdür) X0,5 (3.28) Şekil 3.21. Ham atıksudaki respirometre testleri - Oksijen tüketim hızı (OUR), Nitrat tüketim hızı (NUR) (Henze vd., 2002) Rehber