Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 71. Sayı (Haziran 2014)

60 Su ve Çevre Teknolojileri • Haziran 2014 • Farklı çamur yaşlarına sahip inert organik madde (askıda) ile yapılan testlerle çamur üretim oranı esas alınarak belirlenir. X1, matema- tiksel bir yöntemlerle (eğri adap- tasyonu yoluyla) belirlenebilir. X 1 , uzun süreli aerobik çamur stabili- zasyonu esas alınarak da tahmin edilebilir. • Kolay ayrışabilen aksıda organik madde (X s ), toplam KOİ’den diğer bileşenlerin çıkarılmasıyla elde edilir; • XS = CKOİ - XI - SA - SS - SI • XB konsantrasyonu, respirasyon testleri esas alınarak hesaplanabi- lir. Bu testlerde, 1 kg bakterinin 20°C’deki respirasyonu, örneğin 200 g O 2 /h olarak belirlenebilir. Denitrifikasyon bakterileri, nitratın elektron alıcısı olduğu paralel bir respirasyon testi ile belirlenebilir (~ 70 g NO-3/N(kg bakteri -h)). Bakteri konsantrasyonu, sayım, ATP ölçümleri, dehidrojenaz ölçüm- leri vb. ile de tahmin edilebilir. Toplam oksijen ihtiyacı (TOİ) Yüksek sıcaklıkta uygun bir kata- lizör kullanımı ile belirlenen toplam KOİ, TOİ (Toplam Oksijen İhtiyacı) değeri olarak da ifade edilebilir. Bu analiz ile KOİ analizinde oksitleneme- yen bazı organik bileşenler ile amon- yum da oksitlenebilir. TOİ değerleri, KOİ değerlerinden biraz daha yük- sektir. Toplam organik karbon (TOK) Bu analizde organik madde yakı- larak karbondioksite dönüştürülür. Oksitlenmeden önceki ve sonraki karbondioksit konsantrasyonları ara- sındaki fark, TOK hesaplaması için kullanılır. TOK, karbon atomu mikta- rını belirttiğinden organik maddelere ilişkin diğer parametrelerle bir bağ- lantısı yoktur ve oksitlenme durumu hakkında bilgi vermemektedir. 3.4.3. Azot Atıksularda bulunan azot da orga- nik maddeye benzer şekilde alt bile- şenlere ayrılmaktadır. C TN = S NOX +S NH4 +S I.N +S C.N +X I.N (3.23) C TN : toplam azot S NOX : nitrit + nitrat oksijen. S NH4 : amonyum + amonyak azotu S I.N : çözünmüş sabit organik madde. X S.N : (askıda) kolay ayrışabilen organik azot X I.N : (askıda) sabit (organik) azot Azot bileşenleri (Kjeldahl azotu, nitrit, nitrat, amonyum azotu), gele- neksel analiz teknikleriyle belirlenir. Genellikle KOİ bileşenlerindeki azot içeriğinin farklı atıksular için sabit olduğu kabul edilir. Azot miktarı aşa- ğıda belirtildiği şekilde hesaplanabilir: S I.N = f SI.N .SI. COD (3.24) X I.N = f XI.N .X I.COD (3.25) X S.N = f XS.N .X SCOD (3.26) f SI.N , f XI.N , f XS.N genellikle 0,04 - 0,08’dir. Çözünmüş inert azot (SN.I) konsantrasyonu, evsel atıksularda büyük değişkenlikler gösterebilir (1-4 g N/m 3 ) ve bu durum ilgili arıtma çıkışı azot değerlerine ulaşılması açı- sından önem arz etmektedir (Henze vd., 2002). 3.4.4. Fosfor Atıksudaki fosfor, aşağıdaki bile- şenlere ayrılmaktadır; C TP =S PO4 +S p-P +S org.P + X org.P (3.27) C TP : toplam fosfor, S PO4 : çözünmüş inorganik ortofosfat, S p-P : çözünmüş inorganik polifosfat, S org.P : çözünmüş organik fosfor, X org.P : askıda organik fosfor. Çoğunlukla daha detaylı bir fosfor alt ayrımına gerek duyulmamakta- dır. Bu bileşenlerin analizi, bilinen laboratuar yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilir. 3.4.5. Alkalinite Atıksu alkalinitesi, ortamdaki asit/ baz salınımlarının tamponlanması bakımından önemlidir. Alkalinite, 4,5 değerinde bir son pH elde etmek üzere geleneksel asit titrasyonu ile ölçülür. Değer ne kadar yüksekse, tamponlama kapasitesi de o kadar büyüktür. Atıksu arıtımında kullanılan nitri- fikasyon, denitrifikasyon ve kimyasal çöktürme gibi prosesler alkaliniteyi etkiler. Normalde alkalinite değeri 5 eqv/m 3 üzerinde olan evsel atıksu- lar, nitrifikasyon, denitrifikasyon ve Şekil 3.20. Lyngby (Danimarka) Evsel Atıksu Arıtma Tesisi organik madde konsantrasyonları -Karakterizasyon için farklı analiz metodları kullanılmıştır. (Henze vd., 2002) Rehber C M Y CM MY CY CMY K