Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 71. Sayı (Haziran 2014)

54 Su ve Çevre Teknolojileri • Haziran 2014 Rehber 18°C) ile 5 gün değerlerinin kullanıl- masına karar verilmiştir. Şimdilerde ise standart sıcaklık değeri 20°C ola- rak belirlenmiştir (Henze vd., 2002). BOİ analizi, karbonlu organik madde ve amonyumun oksidasyonu için mikroorganizmaların oksijen ihti- yacını tayine yarayan bir metottur. 5 günlük süre içinde biyobozunur mad- denin büyük bir kısmı oksitlenecektir; söz konusu değer Şekil 3.15’te bulu- nan 20 °C’lik eğrinin ilk platosuna denk gelmektedir. Oksijen ihtiyacı normalde yalnızca 5. gün sonunda ölçüldüğünden, Şekil 3.15’te gösterilen eğri formuna dair herhangi bir yorumda bulunmak pek mümkün değildir. Eğrinin biçimi, Şekil 3.16’da belirtilenden önemli derecede farklılık gösterebilir. BOİ5 analizi, oksitlenen biyobozunur madde ve amonyum bileşenlerinin ayrı ayrı belirlenebilmesi mümkün değildir. Farklı organik maddeler için, gram organik madde başına farklı oksijen ihtiyaçları söz konusudur. Bu yüzden, BOİ analizi ile yalnızca oksitlenen organik maddenin ağırlığı baz alına- rak, oksijen ihtiyacı ile ilgili yaklaşık bir tahminde bulunulabilir. BOİ ölçümü, Şekil 3.17’de belir- tildiği şekilde gerçekleştirilmektedir. Klasik seyreltme yönteminde atıksu, taze, havalandırılmış temiz suyla karış- tırılır. Bu karışım, sıvı üzerinde hiçbir hava kabarcığının kalmaması için ağzı kapalı bir şişeye konulur. Kirli suda bulunan mikroorganizmalar karışım- daki oksijeni tüketir. Bu ölçümdeki kritik husus, 5 gün boyunca ağzı kapalı deney şişelerinde oksijen bulunma- sını sağlamaktır. Oksijenin tükenmesi veya konsantrasyonunun sıfıra yakın değerlere düşmesi halinde ölçüm sonucu kullanılamaz. Bu nedenle, 5 günün ardından içinde yeterli mik- tarda oksijen içeriği bulunan en az bir şişenin bulunabilmesi için deneyler farklı seyreltmelerin uygulandığı bir seri özel şişede yürütülmelidir. BOİ, 5 günlük oksijen ihtiyacına ve deney şişesindeki su hacmine bağlı olarak hesaplanabilir. Ölçüm Birimi, g/m 3 veya mg/l’dir. Tipik evsel atıksularda tayin için seyreltme sayısı ~100’dür. BOİ ana- lizi, atıksu arıtma tesisi tasarımları için geliştirilmiş bir metot olmama- sına rağmen önceleri tesis tasarımla- rında kullanılmaktaydı. Günümüzde ise atıksu arıtma tesisi tasarımlarında gelişmiş bilgisayar modelleri ile hesaplanabilen KOİ bileşenleri değer- leri kullanılmaktadır. BOİ değeri, biyobozunur madde- nin yalnızca bir kısmını temsil etmek- tedir. Dolayısıyla arıtma tesislerine gelecek atıksu karakterizasyonu için yapılan organik madde miktarı hesaplamalarında yalnızca BOİ’nin kullanılması tavsiye edilmemektedir. Analiz süresinin 5 günden, 15 ile 20 gün arasında bir süreye çıkarılması halinde daha iyi bir değer elde edi- lebilir. Ham atıksu için bulunan bu değer nihai BOİ (BOİU), genellikle BOİ5 değerinden yüzde 40-50 daha fazla olacaktır. BOİ5/BOİU oranları 0,6-0,7 aralığında değişmektedir. Ancak, BOİ5/BOİU oranı büyük fark- lılıklar gösterebilir ve BOİ yükü ikinci kademe (biyolojik) arıtma ile giderile- bilir (Henze vd., 2002). Daha kısa sürede sonuç veren Şekil 3.15. Tipik BOİ deneyi eğrileri (Henze vd., 2002) Şekil 3.17. BOİ analiz aşamaları Şekil 3.16. Endüstriyel ve evsel atıksular için farklı biyolojik bozunma hızları (Henze vd., 2002)