Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 71. Sayı (Haziran 2014)

48 Su ve Çevre Teknolojileri • Haziran 2014 Ürün Ozan Gültekin ABB Alçak Gerilim Ürünleri / Kontrol Ürünleri-Ürün Müdürü ozan.gultekin@tr.abb.com A BB, 2014 senesiyle beraber yeni seri AF kontaktör serisini sektördeki kullanıcıların hiz- metine sundu. AF kontaktörler, bobin ve kontak teknolojisine getirdiği yeni- liklerle pazarda kontaktör anlayışını ve standartlarını farklı boyutlara taşı- yor. Yeni seri kontaktörlerin teknik olarak sunduğu yenilikler: • Geniş bobin besleme aralıkları • Tek bobinde AC/DC çalışabilme • Kontrol devresinin elektronik bir bobin ile kontrolü • Arkları güvenle uzaklaştırmak için yeni kesme bölgeleri • Yazılım destekli uzun kontak ömrü • Düşük bobin tüketim değerleri Kontaktörün kontrol devresi, yaylı bir sistemle çalışan elektromanyetiz- madan oluşur. Manyetizma, bobin üzerinden akan akımla harekete geçer ve iki manyetizma birbirine yaklaşır. Bu hareket iki manyetizmayı kapatır. Dolayısıyla ana kontaklar da kapanır ve yük beslenmiş olur. Kontrol akımı kesildiğinde kontaklar açılır ve ana akım kesilerek yük enerjisiz bırakılır. Yukarıdaki çalışma şekli gözönüne alındığında, kontaktörün kapatabil- mesi ve kapalı durumda tutulabilmesi için bobinin enerjilenmesi, yani sis- temden enerji çekmesi gereklidir. Kontaktörler birçok uygulamada saat- lerce kapalı durumda kalan devre ele- manlarıdır; dolayısıyla bobinin çektiği bu enerji miktarı azaltılabilirse, enerji verimliliği açısından ciddi bir maliyet tasarrufu sağlanabilir. Kontakları açık durumda olan bir kontaktör, kontak- larını kapadıktan sonra bu kontakları kapalı durumda tutabilmek için çok düşük bir tutuş enerjisine ihtiyaç duyar. Ancak düşük tutuş enerjisini AC çalışan eski seri kontaktörler ile sağlamak mümkün değildir. Peki neden? Yeni seri AF kontaktörlerde bobi- nin iç devresi her zaman DC ile kont- rol edilir. Yani kontaktör bobinine AC uygulansa bile iç yapısındaki invertörler ile DC’ye çevrilir ve bobin DC ile kontrol edilir. AC’de akımın dalga şekli sinüsoidal yapılı olduğun- dan özellikle sıfır geçiş noktalarında bobin, üzerindeki enerji kaybını karşılayabilmek için şebekeden her seferinde fazla enerji çeker. DC kont- rolde ise kontakları kapalı durumda tutabilmek daha kolaydır; çünkü DC doğrusaldır, bobin tam ihtiyacı olan enerji ile beslenir ve kontaklar kapalı durumda tutulur. AC’de olduğu gibi sıfır geçiş kayıpları oluşmaz ve gerek- siz enerji çekilmez. Aşağıdaki tablolarda günde 12 saat çalışan bir fan motoruna kontaktör ile yol verildiği varsayılmıştır. Kontaktör kontakları 12 saat boyunca kapalı kala- caktır. Çekme değerleri ani değerler olduğundan hesaba katılmamıştır. Önemli olan kontaktörün kapalı kal- dığı durumda çekeceği enerjidir ve maliyetler de kapalı kaldığı durumlar için hesaplanmıştır. Görüldüğü gibi özellikle AC değerlerde yıllık kazanç, önemsenmesi gereken miktarda faz- ladır. Özellikle bazı MCC projelerinde yüzlerce ve daha büyük ölçekli işlerde binlerce irili ufaklı kontaktör kullanı- labilmektedir. Bu tip projeler gözö- nüne alındığında toplam enerji mali- yetleri çok çok önem arz edecektir. Yukarıdaki örneklerde kontaktörün günde ortalama 12 saat kapalı kaldığı varsayılmıştı. Eğer kontaktör 12 saatin üzerinde kapalı kalması gereken bir uygulamada kullanılacaksa tasarruf daha da artırılabilir. AF serisi, blok kontaktörün stan- dartlarını değiştirmiş, müşterilerine üstün özelliklerle donatılmış pazar- daki en verimli ürün portföyünü sun- muştur. Bobin ve kontak yapısında yapılan yenilikler ile ürün sadeleşti- rilip, güçlendirilmiş ve servis ömrü uzatılmıştır. Aşırı enerji tüketimi AC kontaktör AF kontaktör Min. tutuş gücü t F AF Kontaktörler ve Bobin Tüketim Değerleri